تاثیر فرم در معنای مکان آموزشی بر اساس نظریه وندر کلیس و کارستون(مطالعه موردی: مدارس شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

مدارس به عنوان فضای آموزشی از دیرباز نقش پر رنگی را در جامعه داشته اند و ویژگی هاى معمارى آنها، در کنار دیگر ویژگی هاى محیطی، عواملی بر ایجاد معنای مکان بوده که در این میان می توان از "فرم" به عنوان یکی از این عوامل نام برد. هدف این تحقیق تحلیل و بررسی نقش فرم در جهت دهی معنای مکان آموزشی و مقایسه آن در گذر زمان بر روی مدارس تبریز می باشد. این پژوهش از تحقیقات کاربردی و از منظر ماهیت، در مجموعه پژوهش‌های کیفی قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و شیوه جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و پیمایش‌های میدانی می‌باشد. ابتدا با کمک مبانی نظری – بر‌اساس نظریه وندرکلیس و کارستون-  جایگاه فرم را به عنوان یکی از مولفه‌های تاثیرگذار در معنای مکان مشخص نموده و با تکنیک تحلیلی-مقایسه‌ای به بررسی نمونه‌های موردی می‌پردازد. نتایج حاکی از آن است که با گذشت زمان ؛ مدارس معاصر نسبت به مدارس سنتی و تاریخی بخاطر تغییر فرم  معنای محیطی خود را از دست داده اند و بیشتر به صنعتی سازی براساس فرم های ثابت پیش مهندسی گرایش پیدا کرده اند؛ و نتایج نشان داد فرم در ایجاد معنای محیطی و مکانی  نقش و تاثیر مهمی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of form on the meaning of educational place based on the theory of van der Klis & Karsten (Case study: Tabriz schools)

نویسندگان [English]

  • Ahad Nejad Ebrahimi 1
  • Milad Tabaghchi Salem 2
1 Tabriz Islamic Art University
2 Masters Student of Islamic Architecture, Tabriz Islamic Art University
چکیده [English]

Schools as a learning space has long played a special role in society and its architectural features, along with other environmental characteristics, can lead to the meaning of the educational place; meanwhile , space syntax plays a significant role in shaping the spatial meaning. The study of previous studies shows that many factors have a role in the meaning of educational space but has paid less attention to the form as one of those components. Therefore, the present study seeks to identify components in order to make the educational environment meaningful from the viewpoint of van der Klis and Karsten; the aim of this survey is to study the effectiveness of form in the meaning of schools of Tabriz from Qajar to contemporary period .Regarding the importance and necessity of this research , there are many reasons that due to the civilization of the Iranian - Islamic culture , schools are one of the most prominent cultural places , the place for the growth of the place and the social character and its effect on the physical features and its impact on its meaning and it is necessary for future designs to be more coherent and detailed in future designs with their detailed knowledge of this issue. This article is considered as applied one and it is in the nature of qualitative research. The research method is descriptive-analytical and the method of data collection is library and field surveys. First, with the help of theoretical foundations - a detailed review of previous studies based on the theory of Van der Klis & Karsten - the position of form as one of the influential components in the meaning of place is determined and after obtaining its indicators, with analytical-comparative technique, Logical case studies will lead to the achievement of research objectives. For a more accurate analysis and better comparative comparison of schools over time; the statistical population is the schools of Tabriz based on Qajar, Pahlavi and contemporary periods. Form as one of the influential components in the meaning of educational place plays an essential role and this is also observed in influencing other components. The form is not only effective in general, but also the details in which it is present. Form not only physically but also non-physically shows its effectiveness in making the educational environment meaningful. This relationship strengthens the factors and creates a different semantic orientation. According to comparative studies of form changes in schools; these changes were examined from different aspects including plan, facade and volume. The results of the research indicate that over time; Contemporary schools have departed from their original meaning compared to traditional schools (Qajar period) and have tended to industrialize; If its effects can be seen in the quality of schools; As a result, some contemporary schools have lost their meaning. Given the nature of this research and the focus on form, it is necessary to examine this issue in other ways in future articles.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Form
  • Meaning of place
  • Schools
  • Van der Klis & Karsten
  • Tabriz
ترکمان، مژگان؛ جلالیان، سارا و دژدار، امید.(1395). نقش معماری و عوامل کالبدی محیط آموزشی بر تسهیل یادگیری کودکان،ماهنامه شباک،سال دوم، شماره 11،صص 1-14.
حیدری، علی اکبر؛ یزدانفر، سید عباس و بهدادفر، نازگل. (1392). ارائه مدلی برای تبیین پارامترهای تاثیرگذار در معنای مکان در محیطهای آموزشی نمونه موردی: مقایسه معنای مکان در دانشکده معماری و غیر معماری. نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 5، صص 49-62.
دیواندری، جواد ؛ برکاتی، سیده آیدا و دشتی جوشقان، شقایق. (1397). مقایسه ی تطبیقی سیر تحول ساختار فضایی مدارس قاجار و پهلوی با تأکید بر ارزش های نهفته ی آموزش در مشهد(نمونه ی موردمطالعه: مدرسه سلیمانخان و یادگار دکتر علی شریعتی). مجله معماری شناسی ،سال اول ، شماره 1،صص 1-11.
شرقی، علی و عظیمی فریدنی، نازنین. (1395). نقش فرم سقف درکاهش هدر رفت انرژی با معیار انرژی تابشی دریافتی . معماری و شهر، سال چهارم ،شماره 2 ،صص 65-74.
طاهرسیما، سارا ؛ ایرانی بهبهانی، هما و بذرافکن، کاوه. (1394) . تبیینِ نقشِ آموزشیِ فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر(نمونه های موردی: مدرسه های چهارباغ، دارالفنون و البرز). فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، سال سوم ،شماره 6،صص 55-70 .
 لطف عطا، آیناز. (1387). تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط های آموزشی (ابتدایی) درشهر. فصلنامه مدیریت شهری، شماره 21، صص 73-90.
فیضی، محسن ؛ حسینی ، سیدباقر ؛ مجیدی، وحید و احمدی ،جواد. (1396). ارزیابی مؤلفه های مؤثر برارتقاءکیفیت فضای معماری درکتابخان ههای عمومی(مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی همدان) . هویت شهر ، سال یازدهم ،شماره 31،صص 43-54.
کاظمی، محمد و آیت اللهی، سید محمد حسین.(1392).بررسی تاثیر معماری محیط مدارس بر شکل گیری هویت دانش آموزان دوره دبیرستان یزد. مجله صفه،دوره 23، شماره 2،صص 43-56.
منصوریار، زهره و جلالیان، سارا. (1396). افزایش تعامل پذیرى دانش آموزان از طریق ارتقاء کیفیت فضایى و کالبدى در مدارس فنى و حرفه اى (مطالعه موردى: هنرستان شهید سادلجى در شهرستان کبودرآهنگ) . مطالعات محیطى هفت حصار، سال ششم ،شماره 20،صص 67-80.
مهدوی نژاد، غلامحسین؛ مهدوی نژاد، محمدجواد و سیلوایه، سونیا. (1392). تأثیر محیط هنرى بر خلاقیت دانش آموزان . فصلنامه نوآوری های آموزشی ، سال دوازدهم، شماره 48،صص 127-140.
نصیرسلامی ، محمدرضا و سوهانگیر، سارا.(1392). راهکارهایی جهت ارتقاء کیفیت اثر متقابل انسان و محیط بر یکدیگر با رویکرد روان شناسی محیطی. مجله تحقیقات روانشناختی ،شماره 19،صص 79-100.
نوربرگ شولتز، کریستیان (1381). مفهوم سکونت به سوی معماری تمثیلی، ترجمه محمود امیر یاریان، انتشارات آگاه، تهران.
Byers T , Imms W, Hartnell Young E. (2014 ). Making the case for space: The effect of learning spaces on teaching and learning. Curriculum and Teaching.Vol.29,No.1, 5-19.
Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism  Organization of East Azarbaijan. Available from: https://eachto.ir [Accessed 10th January 2021].
Elbaiuomy E, Hegazy I, Sheta S.( 2018). The impact of architectural spaces’ geometric forms and construction materials on the users’ brainwaves and consciousness status. International Journal of Low-Carbon Technologies.No. 13, 43–51.
Gislason N.( 2007 ). Placing Education: The School as Architectural Space. Paideusis.Vol.16, No. 3, 5-14 .
Gustafson P.( 2001). Meanings of place: Everyday experience and theoretical conceptualizations. Journal of Environmental Psychology. No. 21,  5-16.
Lewin K.( 1936).Principles of topological psychology. New York: McGraw-Hill,USA.
Manzo L.( 2005). For better or worse: Exploring multiple dimensions of place meaning. Journal of Environmental Psychology. No.25  ,67-86.
Painter S, Fournier J, Grape C, Grummon PH, Morelli J, Whitmer S, et al.( 2013). Research on learning space design: present state,future directions. Society for college and university planning(SCUP).
Tuan Y F.( 1974). Topophilia : a study of environmental perception, attitudes, and values. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Van der Klis M, Karsten L.( 2009).Commuting partners, dual residences and the meaning of home]. Journal of Environmental Psychology. Vol.29,No.2, 235-245.