بررسی نقش حیاط در پیکره بندی فضایی مساجد در راستای ارتقاء راندمان عملکردی با استفاده از روش چیدمان فضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه یاسوج

2 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

3 دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

چکیده

نقش حیاط در فضاهای معماری ایران غیر قابل انکار و گاهی از ضروریات طراحی معماری به سبب شرایط اقلیمی و جغرافیایی می‌باشد . این عضو اصلی بناهای معماری ایران در ساخت و ساز‌های امروزی به دلیل مشکل زمین و موضوع تراکم شهری از پیکره بندی بسیاری از بناها به خصوص کاربری‌های جمعی مانند مساجد حذف گردیده است. در حالی‌ست که نقش آن در تغییر بازده عملکردی بنا نادیده گرفته شده است . هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش متفاوتی است که وجود حیاط ضامن ایجاد و یا افزایش آن می‌باشد و بر پایه‌ی ایجاد یا ارتقاء راندمان عملکردی استوار است. اثبات این فرایند با بررسی نقش حیاط در مساجد با استفاده از دو روش ترسیم گراف‌ و استفاده از داده‌های آن برای روابط ریاضی نحو ‌فضا و همچنین استفاده از نرم ‌افزار Depth map است. برای اثبات میزان راندمان عملکردی ابتدا تعریف راندمان فضایی ارائه می‌شود و سپس بر اساس این تعریف شش شاخص راندمان عملکردی معرفی و تشریح خواهد شد و به اثبات نقش حیاط در تغییرات میزان راندمان عملکردی انواع الگوی حیاط مساجد پرداخته‌ می‌شود. نتایج تحقیق نشان داد طرح حیاط مرکزی با هندسه مستطیل بالاترین میزان راندمان عملکردی را در مقایسه با سایر الگوها را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of the courtyard in the configuration of the mosque in orrer to improve functional efficiency by using space syntex

چکیده [English]

The role of yard in the Iran architecture Undeniable and sometimes are architectural design requirements, due to geographical and climatic conditions. Yard, what on public land (mosque school, caravanserai, etc…) and non-public (such as houses) is often not removed from the body design. In modern mosques, according to the density of buildings and land issues in many cases, the courtyard of the mosque has been removed or the configuration of the body, where it is considered to be variable. While its role in changing the functional efficiency overlooked. The aim of this study is that there are different roles create or increase it is the guarantor yard and based on the creation or improvement of functional efficiency based. Proof of this process the role of the mosque yard using two methods of drawing graphs and its data for as space syntax mathematical well as software is Depth map. to prove the functional efficiency definition of space efficiency provided and then based on this definition, operational efficiency and introduced six indicators will be described indicators link and integration by mathematical justification and proof as space syntax, the selection criteria will be shown with passenger as well as indicators of depth, axial space and convex space with the use of Depth map software and to be analysis outcomes that prove and to prove the yard in changes in the functional efficiency of the courtyard of the mosque will be discussed. the results show the central courtyard design with rectangular geometry is the highest level of functional efficiency compared to other models. according to this research questions in the following cases studied: whether or not there is a courtyard in the configuration mosques is necessary? Proper positioning of the yard in order to improve efficiency and performance like ? What is the most suitable geometry for the yard? .1-The hypothesis of the study is available as follows: The layout of the yard in the spatial structure of the mosque have been set in the geometric center and as well as the appropriate geometrical.2- To enhance the functional efficiency of the mosque, the location of the yard should be considered that is most relevant to indoor space.3- Yard geometry must be such that the axial space proper in there and convex space is minimized. In order to prove this hypothesis (1), first hypothesis (2) and (3) studied considering and the results of these two hypotheses (1) can be achieved. hypothesis (1) will pay the importance of the yard or the lack of it In promoting functional efficiency of mosques hypothesis (2) will pay to the proper location on the courtyard the spatial structure in order to enhance functional efficiency mosques the spatial structure in order to enhance functional efficiency mosques In order to investigate the role of location in improving efficiency should yield yard index "integration", "link", "choice" and "depth" are used. also check on the functional efficiency of the geometry of the mosque courtyard, Index "convex space" and "central space" is used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • courtyard
  • Mosque
  • functional effeciency
  • space syntex
  • Graph
امین­زاده گوهرریزی، بهناز (1378)، حیاط مسجد، بررسی سیر تاریخی و تحول، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال آینده، ج1، صص 30-34، دانشگاه هنر، تهران.
حاج­قاسمی، کامبیز (1383)، گنجنامه­ی مساجد اصفهان، انتشارات روزنه، تهران.
راپوپورت، آموس (1392)­،انسان شناسی مسکن، ترجمه­ی خسرو افضلیان، کتابکده­ی کسری، تهران.
زمرشیدی، حسین (1374)، مسجد در معماری ایران، انتشارات کیهان، تهران.
سلطان­زاده، حسین (1390)، نقش جغرافیا در شکل­گیری انواع حیاط در خانه­های سنتی ایران، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره75، 69-86.
سلمانی، امیر؛ رحیمی، محمد حسین؛ خاک­زند، مهدی (1394)، بررسی اهمیت، اولویت و اصالت فضای باز در مسجد، نشریه پژوهش­های معماری اسلامی، سال سوم، شماره 9، صص 34-47.
عباس­ زادگان، مصطفی (1381)، روش چیدمان فضا در فرایند طراحی شهری با نگاهی به شهر یزد، فصلنامه مدیریت شهری، 9، 64-75.
فلاحت، صادق (1384)، نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد، تهران، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره22، صص 32-45.
قمی، عباس (1380)، کلیات مفاتیح الجنان، ترجمه کمره­ای، صبا، تهران.
کیانی، محمد یوسف­ (1385)، تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی، چاپ هشتم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، تهران.
نقره­کار، عبدالحمید (1378)، درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
 
Bellal, ­T (2007), Spatial interface between in habitants and visitors in M'zab houses. In: Proceeding­s of the 6th International Space Syntax Symposium, Istanbul,Turkey, 061,1–14.
Guney,Y.L (2005), Spatial types in Ankara apartments. In: Proceed-ings of the 5th International Space Syntax Symposium, Faculty of Architecture,Technology University,Delft,Netherlands, 623-624.
Hillier, B (1988), Against enclosure. In: Teymus, N., Markus, T., and Woaley, T. (eds.),Rehumanising housing, London, Butterworths, pp 63-85.
Hillier, B (2007), Space is the Machine: A Configurational Theory of Architecture, Space Syntax Laboratory, London.  
Hillier, B & Hanson, J (1984),The social logic of space, Cambridge University press, Cambridge.
Ibrahim, N; Yahya, J; Ahmad, S & Almhafdy, A (2013), Analysis of the Courtyard Functions and its Design Variants in the Malaysian Hospitals, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 105 ,171 – 182.
Jun, H. Jo & John S. Gero (1998), Space layout planning using an evolutionary approach, Artificial  Intelligence in Engineering, 12 , 149-162.
Manum, B (2009), A-graph complementary software for axial-lineAnalysis, In: Proceeding softhe 7th International Space Syntax Symposium, Stockholm, Sweden,070,1–9.
Meir. I. A, Pearlmutter. D, & Etzion. Y, (1995), On the microclimatic behavior of two semi-enclosed attached courtyards in a hot dry region, Building and Environment, 30(4), 563-572.
Mostafa, A & F, Hassan (2010), Using space syntax analysis in detecting privacy:a comparative study of traditional and modern house layouts in erbil city, Iraq, Asian Social Science, 6(­8), 157-166.
Mostafa, A & F, Hassan (2013), Mosque layout design :An analytical study of  mosque layouts in the early Ottoman period, Frontiers of Architectural Research, 2, pp 445–456.
Penn, A; Desyllas, J & Vaughan, L (1999), The Space Of innovative: interaction and Communication in the Work Environment, Environment and planning B: planning and design, 26,193-218.
Peponis, J (2001), Interacting questions and descriptions: how do they look from here?, In: Proceedings of the 3th International Space Syntax Symposium, Georgia Institute of Technology, Atlanta. Xiii- xxvi.
Van der Hoeven, F & Van Nes, A (2014), Improving the design of urban underground space in metro stations using the space syntax methodology, Tunnelling and Underground Space Technology, 40 ,64–74.