تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت های انسانی- محیطی مورد پژوهی مجتمع های مسکونی شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

2 استاد دانشکده هنر و معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

3 دانشیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران.

چکیده

فضای میانی به‌مثابه اتصال‌دهنده عرصه درون و بیرون در مسکن می‌باشد. تحقیق حاضر درصدد بررسی کیفیت این فضا و چگونگی تأثیر آن بر کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی شهر شیراز است. پرسش اساسی پژوهش این است که "کیفیت فضای میانی چه تأثیری بر شکل‌گیری کیفیت های انسانی- محیطی مجتمع های مسکونی دارد؟" بر همین اساس کیفیت فضای میانی همچون متغیری مستقل بر کیفیت های انسانی- محیطی به عنوان متغیری وابسته تأثیرگذار است. بر اساس ادبیات این پژوهش، متغیر وابسته شامل مفاهیم"محرمیت و قلمرو"،"هویت"،"امنیت"،"تعامل اجتماعی" می باشد.
برای پاسخ به پرسش تحقیق، ابتدا با مرور سابقه موضوع، مفاهیم و نظریه های مرتبط تحلیل شد. در ادامه جهت ارزیابی الگوی نظری هفت مجتمع از میان مجتمع های مسکونی مورد بررسی انتخاب گردید و پرسشنامه های مناسب در میان آنها توزیع شد. لازم به ذکر است که روش تحقیق در این مقاله ترکیبی از مطالعه موردی با روش کمی تحلیل همبستگی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد کیفیت فضای میانی مجتمع بر شکل گیری کیفیت های انسانی- محیطی در مجتمع های مسکونی شهر شیراز تأثیر مستقیم دارد. به عبارتی هم‌زمان با بالا بودن میزان متغیر کیفیت فضای میانی، میزان متغیر وابسته بالاتر می باشد و بالعکس.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Relation Between Quality of In-between Space and Human-Environment concepts in Residential Complexes Case studies: selected residential complexes in shiraz

نویسنده [English]

  • mozhgan sasani 1
1
2
3
چکیده [English]

One of the most important thing that inadvertence in contemporary houses is relation between indoor and outdoor space. Relation between inside the dweling and outside environment is needed to be considered for human settelment planning and design. This process occurs at logical hierarchy between inside and outside space. The coherence between them create by in-between space (IBS). Contemporary residential space of iran, has created without any relationship with street and other spaces. In fact hierarcy and Spatial continuity between indoor and outdoor have been lost when you walk from private territory to public spacees. This attitude and separating house from surrounding environment caused to remove all territories that linking city to house and in this case we can't see any evidence of IBS. This space is an important element that design, usage and it's function in residential complexes should be mention by designers. So eliminate IBS can arise many problems in residential enviroments.
This research investigate the quality between indoor and outdoor space of residential complexes in shiraz. Foundamental question in this research is "the quality of IBS how influence human-environment concepts (HEC) in residential complexes". This research based on quality of IBS as a "independent variable" that influence HEC as a dependent variable. Literature in this research is according to describe "privacy and territority", "identity", "amenity", and "social contact" implications. These concepts represent human needs at his own environment life.
Respond to this research question we analysis related concept and theories according to issue record. Afterward for evaluating hypothesis, seven residential complexes have choosen and appropriate questionnaire distributed among them. Samples selected through areas with more construction in compare with another restricts of shiraz and sort by IBS typology.
It should be noted, this research is a quantity type and refers to applied research why so it's goal is casual effects of in-between space quality on "amenity" ,"privacy and territority","socialcontact", and "identity" in residential complexes of shiraz. However, result application is important for individuals that contribute in residential complexes planning.
Method of collecting information in this research, based on experimental research treatment and is a scale factor type. It should be mentioned, data analysis have done by Spss20 and Amos20 softwares.
First of all, informations have been coding and then transferred to computer through Spss software. Data analysis done at two part ; descriptive statistics and inferential statistics. In descriptive statistics section, by using charts ,frequency table, index such as average and standards deviation(SD), describing data done. Inferential statistics created in two part: pearson's correlational matrix have been used as a relationship between variables at first section. In Second part, for testing research hypothesis through investigating “ structural equation model and path analysis” , data transferred to Amos software and sample research proposal tested and research hypothesis studied, according to testing results.
Research result, represent quality of residential complexes IBS, have direct influence on HEC in residential complexes. This means HEC appearance more than before when the quality of IBS increase and subsequently life aspects improve in residential complexes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • In-between Space (IBS)
  • Privacy
  • Territority
  • Identity
  • Amenity
  • Social Contact

مراجع

آلتمن، ایروین(1382)، محیط و رفتار اجتماعی، خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، ترجمه­ی علی نمازیان، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
بحرینی، حسین (1378)، مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقیق آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره6، صص31-18.
بلیلان اصل، لیدا (1390)، نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره فضایی بافتهای تاریخی ایران، نشریه هویت شهر، شماره 8، صص 59-71.
بهزادفر،‌ مصطفی‌ (1386)، نگاهی ‌به‌ هویت‌شهر ‌تهران، انتشارات ‌نشر‌شهر، ‌تهران.
پاکزاد، جهانشاه (1386)، مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری، انتشارات شهیدی، تهران.
توسلی، محمود (1376)، اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی ایرانی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
  جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یار احمدی، انتشارات شیرازه ، تهران.
سید صدر، ابوالقاسم (1377)، فلسفه فضاهای معماری، انتشارات بیابانی، تهران.
فکوهی، ‌ناصر (1383)، انسان شناسی‌شهری‌، انتشارات نی، تهران.
قائم مقامی، پروین السادات (1389)، اصول پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی، نشریه صفه، شماره 51، صص87-75.
قطبی، علی اکبر (1387)، مفهوم هویت و معماری امروز ایران، نشریه آیینه خیال، شماره 10، صص83-78.
گل، یان (1387)، زندگی در فضای میان ساختمانها، ترجمه­ی شیما شصتی، انتشارات جهاددانشگاهی، تهران.
لنگ، جان (1384)، آفرینش نظریه های معماری (نقش علم رفتاری در طراحی محیط)، ترجمه­ی علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مدنی پور، علی (1387)، فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمه ی فرشاد نوریان، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.
نیلاندر، اولا (1390)، معماری خانه، ترجمه­ی محمد صادق فلاحت، انتشارات دانشگاه زنجان، زنجان.
 
Anderson, S (1991), On Streets: Based on a project of the institute for architecture and urban studies, Mass, MIT press, Cambridge.
Banz, G (1970), Elements of Urban Form, McGraw-Hill, New York, London.
Boyle, J & Findlay, C (2001), An Investigation into Women’s Perceptions of Fear and the Design of the Urban Environment, Open space, Edinburgh College of Art, School of  Architecture, Tourism Management, London.
Brower, S (1983), Residents' Perceptions of Territorial Features and Perceived Local Threat, Environment and Behavior, Vol.15, No. 4, pp. 419–437
Brown, B & Werner, C (1985),Social Cohesiveness, Territoriality and Holiday Decorations: The influence of Cul-de-sacs, Environment and Behavior, Vol.17, No.5, pp. 539–565.  
Chermayef, S & Alexander, N. Y (1963), Community and Privacy: Toward a New Architecture of Humanism, Doubleday, New York.
Cooper M & Francis, C (1998), People Places: Design Guidelines for Urban Open Space, John Willey &Sons. New York.
Drucker, S & Gumpert, G (1998), Public Spaces and the Right of Association, Free Speech Yearbook, Vol.36, pp.25–44.
Grosz, E (2001), Architecture from the Outside: Essays on Virtual and Real Space, MIT Press, London, Cambridge.
Gauvain, M & Altman, I (1982), A Cross-Cultural Analysis of Homes, Productive and Compartment, Architecture & Behavior ,Vol.2, pp.27-46, George Publishing Company.
Gehl, J (1996), Life between Buildings, Copenhagen, the Danish Architectural Press, Denmark.  
Hailing, G & Zhixin, G (2009), Regenerating  Public   Space   in   Residential   Áreas  –  a Design   Proposal   for  Herrgarden  in  Rosengard,  Sweden.
Hajer, M & Reijndorp, A (2001), In Search of New Public Domain, NAi Publishers, Rotterdam.
Hanson, J (2000), Urban Transformations: a history of design ideas, Urban Design International, Vol.5, pp. 97-122.
Hiller, B & Hanson, J(1984), the Social Logic of Space, Cambridge University Press, Cambridge.
Hua, G (1981), the Interface between Public and Private Space, Master Thesis, Massachusetts Institute of Technology.
Knack, R.E (2000), Hanging out: teens search for the perfect public space, Planning, Vol.66, No.8, pp.4–9.
Krupat, E (1985), people in cities, Cambridge university press, Cambridge mass.
Lang, j (1987), Creating architectural theory: The role of the behavioral sciences in environmental design, Van Nostrand Reinhold, Newyork.
Macdonald, E (2005), Streest-facing dwelling units and livability: The impacts of emerging building types in Vancouvers new high-density residential neighbourhood, Journal of Urban Design, Vol.10, No.1, pp.13-38.
 Madanipour, A (2003), Public and Private Spaces of the City, Routledge, London.
Nasar, J. L & Kang, J (1999), House style preference and meaning across taste cultures, Landscape and Urban Planning, Vol.44, pp.33-42.
Newman, O (1972), Defensible Spaces, Macmillan Publishing Co, Inc, London.
Nooraddin, H (2002), In-between space: towards establishing new methods in street design, GBER, Vol.2, No.1, pp.50-57.
Nooraddin, H (1996), Al Fina “Astudy of ‘in-between’ spaces along streets as an urban concept in Islamic cities of the middle east with a case study in Cairo”, Department of Town and Regional planning, Faculty of Architecture, Trondheim Norway.
Pastalan, L (1970), Privacy as an Expression of Human Territoriality, in leon A. Pastalan. & Daniel H.Carson. eds, Spatial Behavior of Older People.
Rapoport, A (1982), The meaning of the built environment, Sage, Beverly Hills.
Skjaeveland, O & Garling, T (1997), Effects of International Space on Neighbouring, Journal of Environmental Psychology, Vol.17, pp.181-198.
Stevens, Q (2007), Betwixt and Between: Building Thresholds, Liminality and Public Space in Franck,K.A.& Stevens, Q (Eds), Loose Space: Possibility and Diversity in Urban Life, Abingdon, Routledge.
Zeisel, J & Griffin, M (1975), Charlesview Housing: A Diagnostic Evaluation, Architecture Research Office, Graduate School of Design, Harvard University.
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
دوره 21، شماره 2
شهریور 1395
صفحه 69-80

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار