مؤلفه‌های کالبدی فضاهای آموزشی و شاخص‌های سیالیت تفکر، بسط و اکتشاف در فرآیند خلاقیت کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه معماری، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

رشد خلاقیت در روان‌شناسی تربیتی و آموزشی مورد توجه می‌باشد. این موضوع در کودکی به سبب تکامل شخصیت و تجربیات فرد دارای اهمیت است. خلاقیت دارای مراحل، اجزا و عناصری است که در فرآیند خلاقیت رخ می‌دهد. عوامل مؤثر بر خلاقیت به دو دسته فردی و محیطی (درونی و بیرونی) تقسیم می‌شود که این مقاله از میان عوامل بیرونی، مولفه‌های کالبدی محیط را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس فرآیند رشد شناختی، ادراک کودکان از سن ۶ سالگی جنبه عملی پیدا کرده و از محیط تاثیر بیشتری می‌گیرد. در این دوران بیشتر زمان کودکان در فضاهای آموزشی سپری می‌شود. هدف پژوهش، شناسایی مولفه‌های کالبدی مؤثر بر فرآیند خلاقیت کودکان ۶ تا ۱۱ سال در فضاهای آموزشی و ارتباط سنجی آن‌ها با شاخص‌های خلاقیت است. روش پژوهش حاضر کیفی-کمی بوده که در بخش دیدگاه‌های نظری، از راهبرد تحلیلی جهت شناسایی شاخص‌ها و از راهبرد توصیفی جهت رابطه سنجی میان آن‌ها استفاده شده‌است. داده‌های حاصل از پرسشنامه محقق ساخت، به کمک نرم‌افزار SPSS22 و Amos24 با روش تحلیل عاملی و تحلیل مسیر، بررسی شده است. نتایج به‌دست آمده، وجود رابطه معنادار میان مؤلفه‌های محیطی و شاخص‌های سیالیت، بسط و اکتشاف به عنوان شاخص‌های خلاقیت را نشان داده و مؤلفه طراحی فضا جهت ایجاد احساس‌های مختلف، بیشترین تاثیر را بر خلاقیت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The relationship between the physical elements of educational spaces and the indicators of fluency of thinking, elaboration and exploration in the process of raising creativity in children (6-11)*

نویسندگان [English]

  • Seyedh Elham Rezaei 1
  • Seyed Amir Saeid Mahmoodi 2
  • Ali Rahmanpour Zanjan 3
1 Ph.D. Candidate of Architecture, Department of Architecture, kish International Campus, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Prof, Department of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Prof, Department of Architecture, Faculty of Technical and Engineering, University of Zanjan,Zanjan, Iran.
چکیده [English]

The development of creativity is a significant topic in educational psychology studies. This issue is especially important in childhood due to the completion of several development stages, particularly the development of personality. In childhood, a person gains various experiences and their personality and character develop gradually. Therefore, creativity can be studied and examined as one of the critical areas in research. Creativity involves various stages, levels, components and elements that occur in the creative process. Factors affecting creativity are divided into two categories: personal and environmental . The personal category, also known as internal category, includes  emotional, cognitive, intellectual and characteristics skill. The environmental category, or external category, includesfactors related to the positions that a person has in relation to others such as family environment, social environment and partnerships, educational factors and physical environmental factors. This article examined the physical elements of the environment among the external factors. Based on the process of cognitive development, children's perception becomes more practical from the age of 6 years old and is increasinglyinfluenced by the environment and its elements. During this period, children can spend most of their time outside  the home  in spaces such as educational environments. The main purpose of this research is to identify the physical elements that affect the creativity of children  aged 6 to 11 years old in educational spaces. Another purpose of this research is to identify the correlation between the physical elements and the components of developing creativity in children within this age group. The methodology of this research is a mixed-method approach incorporating both qualitative and quantitative research. A substantial amount of information about the physical elements and creativity indicators was collected through a literature review  of theoretical and experimental background records and documents. To measure the relationship between physical elements and creativity indicators, a quantitative method using descriptive strategy and correlation technique. The required data for the analysis  were collected using a researcher-made questionnaire. The questionnaire was distributed through three types of schools in different area of Zanjan: public schools, non-profit schools, and private educational centers known  as self-sufficient schools. The collected data was analyzed using two analytical software programs: SPSS22 and Amos22. Results revealed a significant relationship between the environmental components andcreativity indicators : “fluidity”, “expansion” and “exploration”. regarding the degree of influence, the component of “space design to create different feelings” have the greatest impact on creativity and its indicators. Other indicators that significantly impacted  creativity included: “diversity in open spaces”, “package, shape and geometry of space and architecture”, “use of various materials and colors in space”, “connection with open spaces and green spaces”, “use of  different furniture and various arrangements of furniture”, “variety of use and application of space” and “interaction between children and participation of children”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • creativity
  • child
  • physical environment
  • educational environment

مراجع

آقالطیفی، آزاده (۱۳۸۴)، یک روز خوب با کودک: مناسب‌سازی محیط برای خلاقیت کودکان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران.
احدی، حسن؛ بنی جمالی، شکوه السادات (۱۳۸۵)، روانشناسی رشد: مفاهین بنیادی در روانشناسی رشد، تهران: جیحون.
باقری، محمد؛ عظمتی، حمیدرضا (1390)، فضای کالبدی به مثابه برنامه درسی (پرورش خلاقیت کودکان در محیط مدرسه). نشریه مطالعات برنامه درسی، 6(22)، 163-184.
البرزی، محبوبه (۱۳۸۹)، خلاقیت در جوامع جمع گرا: پرورش خلاقیت در کودکان، مجموعه مقالات سومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRIZ و مهندسی و مدیریت نوآوری ایران. پژوهشکده علوم خلاَقیت شناسی و مهندسی و مدیریت نوآوری وTRIZ، آبان 1389، تهران. بیسادی، مونا؛ مظفر، فرهنگ و حسینی، سید باقر (۱۳۹۲)، صفات فضایی مؤثر بر افزایش خلاقیت محققین در مراکز تحقیقات معماری و شهرسازی، نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، ۷ (۳)، ۲۳۹-۲۴۹.
پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده (۱۳۹۳)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمانشهر.
تورنس، تی پال (۱۳۷۵)، خلاقیت، ترجمه حسن قاسم‌زاده، تهران: دنیای نو. دافی، برنادت (۱۳۹۵)، تشویق خلاقیت و تخیل در کودکان، ترجمه مهشید یاسائی، تهران: ققنوس.
دهخدا، علی اکبر (۱۳۸۵)، فرهنگ متوسط دهخدا، تهران: دانشگاه تهران. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۳۷۴)، المفردات فی الفاظ القرآن، تهران: مرتضوی.
سرداری ممقانی، ناهیده؛ مفیدی شمیرانی، سید مجید؛ دولت آبادی، فریبرز و گودرزی، سایه (۱۳۹۲)، نقش کیفیت فضاهای شهری در افزایش خلاقیت کودکان، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، آذر ۱۳۹۲، تبریز. وزارت آموزش و پروش (1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شفایی، مینو؛ مدنی، رامین (۱۳۸۹)، اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان با اساس مدل خلاقیت، نشریه علمی پژوهشی فناوری آموز، ۴ (۳)، ۲۱۵-۲۲۲.
شفیع‌پور یوردشاهی، پریا؛ کیانی، مصطفی و طباطبائیان، مریم (۱۳۹۷)، نقش طراحی فضای بازی در پرورش خلاقیت کودکان، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، ۱۱ (۲۳)، ۵۳-۶۳.
طباطبائیان، مریم؛ عباسعلی زاده رضاکلائی، ساناز و فیاض، ریما (۱۳۹۵)، تحلیلی بر تاثیرمحیط‌های ساخته‌شده بر خلاقیت کودک (بررسی ویژگی‌های محیطی مؤثر بر خلاقیت کودک در مراکز کودک تهران)، باغ نظر، 43(13)، 17-36.
عظمتی، حمیدرضا (۱۳۸۷)، اصول طراحی پارک‌های شهری مبتنی بر ارتقاء خالقیت کودکان، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
قائمی، پریسا (۱۳۸۹)، فضاهای محرک خلاقیت کودکان: اهمیت طراحی محیط برای بازی و کاوش در طبیعت. مجله جستارهای شهرسازی، 9(4)، ۱۶۴-۱۶۹.
قره‌بیگلو، مینو (۱۳۹۱). نقش عوامل محیطی در پرورش خلاقیت کودکان، نشریه منظر، (4) 19، 86-91.
کریمی آذری، امیر‌رضا؛ مظفر، فرهنگ و مهدیزاده، فاطمه (۱۳۸۹)، اصول طراحی مسکن با رویکردی به ارتقا خلاقیت و نوآوری در کودکان ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRIZ و مهندسی و مدیریت نوآوری ایران. پژوهشکده علوم خلاَقیت شناسی و مهندسی و مدیریت نوآوری وTRIZ، آبان ۱۳۸۹، تهران.
کلانتری، بهرنگ؛ یاری قلی، وحید و رحمتی، اکبر (۱۳۹۱)، فضای جمعی و شهر خلاق، منظر، ۴ (۱۹)، ۷۴-۷۹.
کوپایی، گلرخ (۱۳۹۵). تحلیل نقش ویژگی‌های کالبدی بر افزایش خلاقیت کودکان، مورد پژوهشی: پارک‌های شهری. رساله دکتری شهرسازی، دانشکده شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد علوم تحقیقات، تهران.
مظفر، فرهنگ؛ حسینی، سید باقر؛ باقری، محمد و عظمتی، حمیدرضا (۱۳۸۶)، نقش فضاهای باز محله در رشد و خلاقیت کودکان، باغ نظر، ۴(۸)، ۷۲-۵۹.
نقره‌کار، عبدالحمید؛ مظفر، فرهنگ؛ صالح، بهرام و شفایی، مینو (۱۳۸۸)، طراحی فضای مهدکودک بر اساس رابطه بین صفات خلاقیت و ایده‌های معمارانه، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، ۸(۳۲)، ۳۹-۵۹.
Aghalatifi, A. (2005). A Good Day with a Child: Adapting the Environment for Children's Creativity. Master of Architecture Thesis, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran. (In Persian)
Ahadi, H., & Bani Jamali, Sh. (2006). Developmental psychology: fundamental concepts in developmental psychology. Tehran: Jihoon. (In Persian)
Alborzi, M. (2010). Creativity in collectivist societies: Cultivating creativity in children. the collection of articles of the 3rd National Conference on Creativity, TRIZ and Engineering and Innovation Management of Iran. Research School of Creative Sciences and Engineering and Innovation Management and TRIZ, Oct 2010, Tehran. (In Persian)
Amabile, T. M., Hill, K.G., Hennessey, B. A., & Tighe, E. M. (1994). The Work Preference Inventory: assessing intrinsic and extrinsic motivational orientations. Journal of personality and social psychology, 66(5), 950-967.
Amicone, G., Petruccelli, I., & Bonaiuto, M. (2017). Architectural and environmental psychology for school environments. Psicologia Sociale, 12(2),131-169. DOI: 10.1482/87245
Azmati, H.R. (2008). The principles of designing urban parks based on the promotion of children's creativity. PHD Thesis, Faculty of Architecture, University of Science and Technology, Tehran. (In Persian)
Bagheri, M., & Azemati, H. (2011). Improving children creativity in school environment (architectural space as educational curriculum), Journal of curriculum studies, 6(22), 163-184. (In Persian(
Bears, S., Schellings, G.L.M., Krishnamurthy, S., Joore, J.P., & Wesemael, P.J.V. van. (2021). A framework for exploration of relationship between the psychosocial and physical learning environment. Learning Environments Research, 24(1), 43 - 69. DOI: 10.1007/s10984-020-09317-y
Berti, S., Cigala, A., & Sharmahd, N. (2019). Early Childhood Education and Care Physical Environment and Child Development: State of the art and Reflections on Future Orientations and Methodologies. Educational Psychology Review, 31, 991–102. DOI:10.1007/s10648-019-09486-0
Birt, J., & Cowling, M. (2017). Toward future 'mixed reality' learning spaces for STEAM education. International Journal of Innovation in Science and Mathematics Education, 25(4), 1-16.
Bisadi, M., Mozafar, F., & Hosseini, S.B. (2013). Spatial attributes effective on increasing the creativity of researchers in architecture and urban planning research documents. Technology of Education Journal, 7 (3), 249-239. (In Persian) Brodersen, R. M. (2005). Environmental Effects on Creative Thinking and the Role of Affect, arousal, and person environment fit. PHD Thesis, Department of psychology, Colorado
State University: Colorado. Davies, D., Jindal-Snape, D., Collier, C., Digby, R., Hay, P., & Howe, A. (2013). Creative learning environments in education: A systematic literature review. Thinking skills and creativity. 8, 80-91. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2012.07.004
Dehkhoda, A. A. (2006). Middle culture of Dehkhoda. Tehran: University of Tehran. (In Persian)
Ministry of Education. (2019). Document on fundamental transformation of education). Tehran: Council of Cultural Revolution. (In Persian)
Duffy, B. (2016). Encouraging creativity and imagination in children. Translate: Mahshid Yasai. Tehran: Ghoghnous. (In Persian)
Edwards, C. P. & Springate, K. W. (1995). Encouraging Creativity in Early Childhood Classrooms. (ERIC Digest). Urbana, IL: ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education (ED389474)
Faizi, M., Azari Karimi, A. R., & Maleki, S. N. (2012). Design Principles of Residential Spaces to Promote Children’s Cretivity. Procedia_Social and Behavioral Sciences, 35, 468-474.
Ghaemi, P. (2010). Spaces that stimulate children's creativity: the importance of designing the environment for playing and exploring nature, Journal of Urban Studies, 34, 169-164. (In Persian)
Gharebeigloo, M. (2003). The Role of Environmental Effects on Developing Creativity in Children. Manzar, 4(19), 86-91. (In Persian
( Guilford, J. P. (1966). Intelligence: 1965 model. American Psychologist, 21(1), 20-26.
Hemlin, S., Allwood, C. M., & Martin, B. R. (2008). Creative Knowledge Environments. Creativity Research Journal, 20(2), 196 -210.
Hornecker, E. (2005). Space and Place- Setting the stage for social interaction. in Position paper presented at ECSCW05 workshop Setting for Collaboration: The Role of Place.
Hyndman, B., & Mahony, L. (2018). Developing creativity through outdoor physical activities: A qualitative exploration of contrasting school equipment provisions. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 18 (3), 242–256. DOI: 10.1080/14729679.2018.
1436078 Iwan, Ailin., & Kenneth. K. Y. Poon. (2018). Architects and early childhood educator’s notions of quality preschool environments: case studies of award-winning Green Preschools in Bali, Berkeley, and Hong Kong. Intelligent Buildings International, 10(3), 162-181. DOI: 10.1080/17508975.2018.1434476
Kalantari, B., Yarigholi, V., & Rahmati, A. (2003). Public Space and Innovative City. Manzar, 4(19), 74-79. (In Persian(
Karimi Azari, A., Mozafar, F., & Mahdizadeh, F. (2010). The principles of housing design with an approach to promote creativity and innovation in Iranian children, the collection of articles of the 3rd National Conference on Creativity, TRIZ and Engineering and Innovation Management of Iran. Research School of Creative Sciences and Engineering and Innovation Management and TRIZ, Oct 2010, Tehran. (In Persian)
Kesseiba, K. (2017). Introducing Creative Space: Architectural Design Studio for Architecture Students: Challenges and Aspirations. Journal of Advance in Social Science and Humanities, 3(8), 36224- 36237. DOI:10.15520/jassh38240
Khan, M., Bell, S., & Wood, J. (2020). Place, Pedagogy and Play Participation, Design and Research with Children. Reino Unido: Routledge. DOI: 10.4324/9780429023477
Koupayi, Gh. (2016). Analyzing the role of physical characteristics on increasing children's creativity, research case: urban parks, PHD Thesis, Faculty of Urban Planning, Islamic Azad University, Research Sciences Branch, Tehran. (In Persian) Kristensen, T. (2004). The Physical Context of Creativity. Creativity and innovation management, 13(2), 89-96.
Lavranos, C., Vouvaki-Manousaki, C., & Kostagiolas, P. (2020). Developing creative “spaces” in libraries for creative tourism. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, 9(1), 1-7.
Lubart, T. (2003). Psychologie de la creativite. France: Armand Colin.
Matthews, E., & Lippman, P. C. (2020). The Design and Evaluation of the Physical Environment of Young Children’s Learning Settings. Early Childhood Education Journal, 48(2), 171-180. DOI: 10.1007/s10643-019-00993-x
McKellar, P. (1957). Imagination and Thinking: A Psychological Analysis. London: Cohen and West.
Mustafa, F. A., & Rafeeq, D. A. (2019). Assessment of elementary school buildings in Erbil city using space syntax analysis and schoolteacher’s feedback. Alexandria Engineering Journal, 58(3), 1039-1052. DOI: 10.1016/j.aej.2019.09.007
Muzaffar, F., Hosseini, S.B., Bagheri, M., & Azemati, H. (2007). The role of neighborhood open spaces in children's growth and creativity, Bagh-e Nazar, 4 (8), 59-72. (In Persian)
Noghrehkar, A., Mozaffar, F., Saleh Sedgh, B., & Shafaee, M. (2009). Designing kindergarten setting based on the relationship between creativity characters and some architectural ideas. Journal of Educational Innovations, 8(4), 39-59. (In Persian(
Pakzad, J., & Bozorg, H. (2014). Alphabet of environmental psychology for designers. Tehran: Armanshahr. (In Persian) Piaget, J., & Inhelder, B. (1969). The Psychology of the Child. New York: Basic Books.
Plambech, T., Van Den, B., & Cecil C. K. (2015). The Impact of Nature on Creativity–A Study among Danish Creative Professionals. Urban Forestry & Urban Greening, 14(2), 255 -263.
Ragheb Esfahani, H. M. (1995). Vocabulary in the words of the Qur'an. Tehran: Mortazavi. (In Persian)
Rashidi, S. M. (2020). Understanding the Environmental Factors Promoting Student Creativity in Appropriate Design of Learning Spaces. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(8), 1211-1222.
Sajadi, A., & Nazarboland, N. (2013). Architectural features and design principals of residential spaces for children’s creativity promotion. European Psychiatry, 28: 1. DOI:10.1016/S0924-9338(13)77121-9
Sardari Momghani, N., Mofidi, S.M., Shemirani., Daulatabadi, F., & Gudarzi, S. (2019). The role of the quality of urban spaces in increasing children's creativity. International Conference on Civil Engineering, Architecture and Sustainable Urban Development, Oct 2013 Tabriz. (In Persian)
Shafaei, M., & Madani, R. (2010). The principles of designing children's educational spaces based on the creativity model. Scientific Research Journal of Education Technology, 4 (3), 215-222. (In Persian)
Shafipour Yurdshahi, P., Kiyani, M., & Tabatabaiyan, M. (2018). The role of playground design in fostering children's creativity. Arman Shahr Architecture and Urbanism Journal, 11(23), 53-63. (In Persian) Shibata, S. & Suzuki, N. (2004). Effect of an indoor plant on creative task performance and mood. Scandinavian journal of psychology, 45(5), 373-381. DOI: 10.1111/j.1467-9450.2004.00419.x
Souza, L.N., Kowaltowski, D., Woolner, P., & Carvalho Moreira, D. (2020). School design patterns supporting learning through play. International Journal of Play, 9(2), 202-229. DOI:10.1080/21594937.2020.1757204
Studente, S., Seppala, N., & Sadowska, N. (2016). Facilitating creative thinking in the classroom: investigating the effects of plants and the colour green on visual and verbal creativity. Thinking Skills and Creativity, 19, 1-8. DOI:10.1016/j.tsc.2015.09.001
Tabatabaeian, M., Abasalizadeh, R.S., & Fayaz, R. (2017). Analysis the effect of the built environment on children’s creativity (Review the effect of the environmental characteristics on children’s creativity in Tehran children centers). Bagh-e Nazar, 13(43), 19-40. (In Persian(
Torrance, T. P. (1996). Creativity. Translate: Hasan Ghasemzadeh. Tehran: Donyaye No. (In Persian)
Trisno, R., Lianto, F., & Kurnia Tishani, N. (2021). STEAM Elementary School with the Concept of Creative Learning Space in Heidegger’s View. Journal of Design and Built Environment, 21(2), 39-58. DOI: 10.22452/jdbe.vol21no2.4
Webster, Noah. (2014). Merriam_ Webster Collegiate Dictionary. Eleventh Edition. Wicaksono, S. R. (2020). Joyful Learning in Elementary School. International Journal of Theory and Application in Elementary and Secondary School Education, 2(2), 80-90. DOI:10.31098/ijtaese.v2i2.232
Woods, Lois. (2018). Children's perspectives of primary school environments. PhD thesis, University of Nottingham, England.
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
دوره 28، شماره 3
مهر 1402
صفحه 61-73

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار