اسطوره‌شناسی تمثیلی مجموعه‌ی تخت‌‌جمشید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران

چکیده

پس از استیلای پارادیم پوزیتیویستی طی سده‌ی‌گذشته، در معماری و شهرسازی نیز همانند دیگر حوزهها، به روشهای تحققی و تحصلی اکتفا شد که به از دست رفتن معنا و هویت در شهرها انجامید. برای رفع این مشکلات، مطالعهی کیفی شهر به گونهای که به فرهنگ و جامعه و کالبد شهر با هم و از میان انواع متون فرهنگی بپردازد، مورد توجه قرار گرفت. رویکرد مطالعات فرهنگی، یکی از متاخرترین رویکردهای بینارشتهای است که بر پژوهش در تمام عناصری که در تعامل با یکدیگر فرهنگ خطاب می‌شوند، تاکید دارد. از سوی دیگر، با ابداع اسطورهشناسی نو، امکان مطالعه‌ی ساخت‌مند اسطورهها به عنوان یکی از منابع مطالعات‌فرهنگی، رویکرد نوشتار پیش‌رو، فراهم شده است. بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش این است که چه ارتباطی میان شهرها و مکان‌های اسطورهای و تخت‌جمشید وجود دارد؟ این پژوهش نشان میدهد که از منظر روش‌ اسطوره‌شناسی تمثیلی کروزر، میان شهرهای مثالی چون کنگدژ و ورجمکرد رابطه‌ای مستقیم از نوع شباهت استوار است، در حالی که رابطه‌ی میان شهرهای اسطوره‌ای با تخت جمشید، نه از جنس شباهت، بلکه تمثیلی است؛ رابطه‌ای از جنس دلالت غیرمستقیم و بنابراین اسطوره‌ای، و در مجموع می‌توان گفت که برپایی مجموعه‌ای ایده‌آل به سان شهرهای اسطوره‌ای، علت نمونه‌ای هسته‌ی مرکزی تخت‌جمشید است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Allegorical mythlogy of Takht-e-Jamshid complex

نویسندگان [English]

  • sahand mohammadi khabazan 1
  • Mitra Habibi 2
1 Department of urban planning ,Faculty of architecture and urban planning, Tehran University of art, Tehran, Iran
2 Department of urban planning, Faculty of architecture and urban planning, Tehran University of art
چکیده [English]

During last century domination of positivist paradigm resulted in limiting to scientific and quantitative methods in architecture and urban planning which led to loss of meaning and identity in cities and urban environments. In order to solve these problems qualitative study of cities in a way that takes in to account culture, society and physic of the city as a whole and within cultural texts has grown significantly. Cultural studies is one of the most recent interdisciplinary approaches that emphasis on the study of all the elements that is called culture altogether in interaction with each other, and accordingly urban cultural studies is focused on different kinds of cultural texts, their importance in urban studies and also accurate reading and making use of them. On the other hand, by inventing the New Mythology and mythological criticism approach the possibility of methodological study of myths as one of the sources of cultural studies have been provided. Therefore, in this paper, the main question is that, what are the main characteristics of Takht-e-Jamshid by referring to the mythical cities especially Kangdej, and what are the relations between them. Therefore, at first, the method of allegorical mythology one of the methods of mythological criticism is explained, and then this method is used to understand the true meaning of Takht-e-Jamshid complex. Allegorical mythology is one of the first methods of mythological criticism approach and it is invented by Georg Friedrich Creuzer. Creuzer as an idealist established his method on Plato's allegory theory and the relation between Idos and Icon. According to Creuzer, ancient peoples used myths to explain the rational things that could not be expressed through resemblance or direct analogy (symbolism), and thus with the help of implicit implication of myths they created a way to understand and explain the rational things. Study of Takht-e-Jamshid complex with the help of allegorical mythology of Creuzer showed a relationship between this complex and mythical cities like Kangdej and Varejamkard and that the relation between ideal cities and places such as Kangdej, Mehr Palace, and Varejamkard is direct and based on similarity. However, the relationship between ideal cities with some real ones such as the central part of Takht-e-Jamshid is not of the same kind, but of indirect connotations and implicit implications, therefore the relationship is a mythical one; it seems as if making a utopia like Kangdej is the allegorical and archetypical cause of Takht-e-Jamshid. These implicit implications to ideal cities and places such as Kangdej, Mehr Palace, and Varejamkard are apprehended through different elements and details, composition of the spaces of Takht-e-Jamshid, and also the characteristics of the complex as a whole, and among the physical examples of these implicit implications in this complex we can mention numerous columns in all of the parts of it, leaning on the Mehr Mountain, arrangement of palaces and the colors used in them, special decorative motifs for each of the parts of it in relation to its use, and etc. which all have counterparts in mythical cities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allegorical mythology
  • Friedrich Creuzer
  • Kangdej
  • Takht-e-Jamshid

مراجع

اصفهانی، حمزهبنحسن (1346)، تاریخ پیامبران و شاهان (سنی الملوک الارض و الانبیاء)، ترجمه جعفر شعار، امیرکبیر، تهران.
اصیل، حجت‌الله (1393)، آرمانشهر در اندیشه ایرانی، نشر نی، تهران.
افلاطون (1380)، دوره‌ی کامل آثار افلاطون، جلد اول، دوم، سوم، چهارم. محمد حسن لطفی، خوارزمی، تهران.
برومندسعید، جواد (1381)، تخت جمشید پرستشگاه خورشید، موسسه عماد کرمانی و میراث فرهنگی استان فارس، شیراز.
بندهش (۱۳69)، به گزارش فرنبغ دادگی، ترجمه مهرداد بهار، توس، تهران.
بهار، مهرداد ( 1375)، پژوهشی در اساطیر ایران، آگه، تهران.
بینای مطلق، محمود (1367)، سمبولیسم در هنر، فصلنامه هنر، 15(2) ، صص 27-18.
پیرنیا، کریم (1383)، سبک‌شناسی معماری ایرانی، نشر معمار، تهران.
تاریخ جامع ایران (1394)، جلد پنجم، باستان‌شناسی هخامنشی، بنیاد دائره­المعارف بزرگ اسلامی، تهران.
حبیبی، سید محسن (1379)، از شار تا شهر، دانشگاه تهران، تهران.
حبیبی، سید محسن (1389)، قصه شهر، دانشگاه تهران، تهران.
دوستخواه، جلیل (1385)، اوستا: گزارش و پژوهش، جلد اول و جلد دوم، مروارید، تهران.
دین‌کرد، کتاب سوم، دفتریکم (1381)، یادداشت و ترجمه از فریدون فضیلت، انتشارات فرهنگ دهخدا، تهران.
ذکاء، یحیی (1377)، نوروز و بنیاد نجومی آن در همبستگی با تخت­جمشید، گنجینه‌هنر و سازمان میراث‌فرهنگی، تهران.
رزمجو، شاهرخ(1377)، آغاز سال نو در دوره‌ی هخامنشی، مجموعه مقالات نخستین همایش نوروز، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
زنر، آر. سی (1388)، طلوع و غروب زرتشتی‌گری، ترجمه تیمور قادری، مهتاب، تهران.
سلطان‌زاده، حسین (1368)، درآمدی بر شهر و شهرنشینی، امیرکبیر، تهران.
سلطان‌زاده، حسین (1377)، معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامه فردوسی، دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران.
سلطان‌زاده، حسین (1383)، تخت جمشید. از مجموعه از ایران چه می‌دانم؟، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
سلطان‌زاده، حسین (1387)، فضاهای معماری و شهری در نگارگری ایرانی، چهارطاق، تهران.
سنچولی، احمد (1383)، پشوتن، جاودان یا میرا؟، پژوهشنامه ادب غنایی، 2(1)، صص 96-87.
شاپورشهبازی، علیرضا (۱۳۸۹)، راهنمای مستند تخت جمشید، سفیران، تهران.
شریعت‌زاده، علی اصغر( 1388)، سخنان شاهان هخامنشی در تخت جمشید، موسسه فرهنگی انتشاراتی پارینه، تهران.
عالیخانی، بابک (1389)، هورقلیا در نزد سهروردی، فصلنامه جاویدان خرد، 3(2)، صص104-87.
عوض پور، بهروز (1392)، درآمدی بر نظریه‌های هنر، موغام، تبریز.
عوض‌پور، بهروز؛ محمدیخبازان، سهند و محمدیخبازان، ساینا (1396)، اسطوره، معماری، شهرسازی، کتاب‌آرایی‌ایرانی، تهران.
غلامرضا کاشی، محمدجواد (1393)، روش‌شناسی تحلیل روایت و مطالعات فرهنگی، در کتاب درآمدی بر روش‌شناسی مطالعات فرهنگی، حسین میرزایی(؟؟؟؟؟)، پژوهشکده‌ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران.
قائمی، فرزاد (1389)، تحلیل داستان کیخسرو در شاهنامه بر اساس روش نقد اسطوره‌ای، پژوهش‌های ادبی، 27(1)، صص 100-77.
قرشی، امان‌الله (1380)، آب و کوه در اساطیر ایرانی، هرمس، تهران.
کاسیرر، ارنست (1396)، فلسفه صورت‌های سمبلیک، جلد دوم: اندیشه اسطوره‌ای، ترجمه یدالله موقن، هرمس، تهران.
مختاریان، بهار (1387)، خاستگاه اسطوره‌ای نام سیاوش، نامه‌ی انجمن، 29(1)، صص 152-141.
مرادی، محمدعلی (1393)، فلسفه و مطالعات فرهنگی، در کتاب درآمدی بر روش‌شناسی مطالعات فرهنگی، حسین میرزایی(؟؟؟؟؟)، پژوهشکده‌ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران.
مسعودی، ابوالحسن علیبنحسین (1378)، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، علمی و فرهنگی، تهران.
موسسه مطالعات و تحقیقات‌فرهنگی (1367)، روایت پهلوی، متنی به زبان فارسی میانه، ترجمه‌ مهشید میرفخرایی، تهران.
مهابهارت (1380)، جلد اول، مترجم غیاث‌الدین‌علی‌بن‌عبداللطیف قزوینی، طهوری، تهران.
مینوی خرد (1354)، ترجمه احمد تفضلی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
نامورمطلق، بهمن (1392)، درآمدی بر اسطوره شناسی، سخن، تهران.
نامورمطلق، بهمن و عوض پور، بهروز (1395)، و اکنون ما در راهیم، موسسه کتاب آرایی ایرانی، تهران.
نورائی، علی (1378)، فرهنگ ریشه‌ی واژگان فارسی، بلومینگتون: Xlibris.
هاروی، دیوید (1392)، پاریس پایتخت مدرنیته، ترجمه عارف اقوامی‌‌مقدم، انتشارات پژواک، تهران.
هدایت، صادق (1342)، زند وهومن یشت و کارنامه اردشیر پاپکان، امیرکبیر، تهران.
یاحقى، محمدجعفر (1386)، فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسى، فرهنگ معاصر، تهران.
یشت‌ها (1356)، جلد یک و دو، گزارش ابراهیم پورداوود، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
Albinia, Alice (2008), Empires of the Indus: The Story of a River, John Murray, London.
Allen, Charles (1999), The Search for Shangri-La: A Journey into Tibetan History, Abacus, London.
Andreevich Eltsov, P (2004), From Harappa to Hastinapura: A study of the earliest South Asian city and civilization from the point of view of archaeology and ancient Indian literature, Haevard University, Graduate School o f Arts and Sciences, Cambridge.
Barasch, Moshe (1990), Theories of art, from Winkelmann to Baudelaire, Routledge, London.
Creuzer, Frederic (1841), Religions de l'antiquite, considerees principalement dans leurs formes symboliques et mythologiques, Vol1-2, Paris, Treuttel et Würtz.
Darmesteter, James (1892) The Zend Avesta II, Musée Guimet, Paris.
Galland-Szymkowiak, Mildred (2011), La Symbolique de Friedrich Creuzer, Philologie, mythologie, philosophie, Revue germanique international, 14.
Heirman, Jo (2012), Space in archaic Greek lyric: City, Countryside and Sea, University of Amsterdam, Faculty of humanities.
Jaye, Michael & Watts, Ann (1981), Literature and the Urban Experience, N.J: Rutgers University Press, New Brunswick.
Khyentse, Dzongsar Jamyang (2008), What Makes You Not a Buddhist, Shambhala Publications???????.
Klein, Ernest (1971), A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language, Elsevier, Amsterdam.
Lehan, Richard (1998), Urban Signs and Urban Literature: Literary Form and Historical Process, New Literary History, Studies in Historical Change, 18( 1), pp. 99-113.
MacKenzie, D. N (1971), A concise Pahlavi dictionary, Oxford University Press, London.
Mallory, J. P & Adams, D. Q (2006), The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World, Oxford university press, London.
Nagel, Alexander (2010), Colors, Gilding and Painted Motifs in Persepolis, Aproaching a Polychromy Persian Architectural Schulputres, PhD Dissertation, University of Michigan.
Norberg-schulz, Christian (1979), Kahn, Heidegger and the Language of Architecture, Oppositions 18, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, 28-47.
Razmjou, Shahrokh (2010), Persepolis: A Reinterpretation of Palaces and Their Function, in: John Curtis, St John Simpson, The world of Achaemenid Persia. History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East, London, I.B. Tauris in partnership with Iran Heritage Foundation, p. 231-245.
Schmidt, Erich F (1953), Persepolis I: Structures, Reliefs, Inscriptions, The University of Chicago Press, Chicago.
Pokorny, Julius (2007), An Etymological Dictionary of the Proto-Indo-European Language, A Revised Edition of Julius Pokorny’s Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Indo-European Language Revival Association, Dnghu Association.e-book version:
https://marciorenato.files.wordpress.com/2012/01/pokorny-julius-proto-indo-european-etymological-dictionary.pdf. (Retrieved 10 November. 2018).
Proclus (1820), Proclus commentaries on timaeus of Plato, Translated from the Greek byTHomas Taylor, Reproduced by DUOPAGE PROCESS in the U.S. of America, Micro Photo Division Bell & Howcll Company Cleveland, Ohio:
https://archive.org/details/proclusontimaeus01procuoft/page/n5 (Retrieved 15 june. 2018).
Shalaeva, Anastasia (2014), Symbolism and Mythology of the Ancients: An Outline of Georg Friedrich Creuzer's Argument, Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP 80 /HUM/2014: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2537450 (Retrieved 13 March. 2017).
Schelling, F. W. J. von (1984), Yapıtları III. Ömer Naci Soykan, MVT Yayıncılık, İstanbul.
 
 
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
دوره 23، شماره 4
اسفند 1397
صفحه 27-40

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار