سنجش کیفیت زندگی در قلمرو مسکن در بافت های فرسوده واجد ارزش تاریخی شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 استادیار دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

هدف این مقاله، سنجش کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن در بافت­های فرسوده واجد ارزش تاریخی شهر اصفهان بود. بدین منظور از مطالعه کتابخانه­ای و فن تحلیل مقایسه­ای جهت تحلیل بُعد عینی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن و از مطالعه میدانی از نوع پرسش نامه­ای و فن تحلیل عاملی برای تحلیل بُعد ذهنی آن استفاده گردید. نتایج به دست آمده در ارتباط با بُعد عینی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن حاکی از آن بود که به غیر از شاخص­های کیفیت مسکن و میانگین مساحت قطعات و تعداد اتاق در واحد مسکونی، سایر شاخص­های کیفیت زندگی در قلمرو مسکن از وضعیت مناسب­تری نسبت به نواحی شهری کشوری برخوردارند. بررسی وضعیت ذهنی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن نیز مشخص نمود که اولاً کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن قابل تقسیم به چهار زیرقلمرو شامل کیفیت مسکن، فضای مسکن، امنیت تصرف و تعلق به مسکن می­باشد که به ترتیب بیشترین درصد از واریانس را تبیین می­نمایند و ثانیاً بیشترین مشکل در قلمرو مسکن در ارتباط با زیرقلمروهای کیفیت مسکن و تعلق به مسکن نمود یافته است. از این رو با توجه به وجود مشکل در زیرقلمرو کیفیت مسکن و شدت تاثیرگذاری آن در قلمرو مسکن، می­توان کیفیت مسکن را الویت اصلی پرداختن به مقوله کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن عنوان نمود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Housing Domain of Quality of Life (QOL) in the Decayed Historic Areas of Isfahan (DHI)

نویسندگان [English]

  • Esfandiyar Zebardast 1
  • Homayoon Nooraie 2
1 Professor, School of Urban and Regional Planning, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor in Urban and Regional Planning, College of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

هدف این مقاله، سنجش کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن در بافت­های فرسوده واجد ارزش تاریخی شهر اصفهان بود. بدین منظور از مطالعه کتابخانه­ای و فن تحلیل مقایسه­ای جهت تحلیل بُعد عینی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن و از مطالعه میدانی از نوع پرسش نامه­ای و فن تحلیل عاملی برای تحلیل بُعد ذهنی آن استفاده گردید. نتایج به دست آمده در ارتباط با بُعد عینی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن حاکی از آن بود که به غیر از شاخص­های کیفیت مسکن و میانگین مساحت قطعات و تعداد اتاق در واحد مسکونی، سایر شاخص­های کیفیت زندگی در قلمرو مسکن از وضعیت مناسب­تری نسبت به نواحی شهری کشوری برخوردارند. بررسی وضعیت ذهنی کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن نیز مشخص نمود که اولاً کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن قابل تقسیم به چهار زیرقلمرو شامل کیفیت مسکن، فضای مسکن، امنیت تصرف و تعلق به مسکن می­باشد که به ترتیب بیشترین درصد از واریانس را تبیین می­نمایند و ثانیاً بیشترین مشکل در قلمرو مسکن در ارتباط با زیرقلمروهای کیفیت مسکن و تعلق به مسکن نمود یافته است. از این رو با توجه به وجود مشکل در زیرقلمرو کیفیت مسکن و شدت تاثیرگذاری آن در قلمرو مسکن، می­توان کیفیت مسکن را الویت اصلی پرداختن به مقوله کیفیت­زندگی در قلمرو مسکن عنوان نمود.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • بافت فرسوده واجد ارزش تاریخی
  • کیفیت‌زندگی در قلمرو مسکن
  • تحلیل عاملی
  • شهر اصفهان
حبیبی، سیدمحسن (1387)، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تاثر، دانشگاه تهران، تهران.
حبیبی، کیومرث؛ پور احمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل (1386)، بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری، دانشگاه کردستان، سنندج.
شماعی، علی و پوراحمد، احمد (1385)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.
عزیزی، محمدمهدی (1384)، تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص­های مسکن شهری در ایران، هنرهای زیبا، شماره 23، صص 34-25.
فلامکی، محمدمنصور (1380)، باززنده­سازی بناها و شهرهای تاریخی، دانشگاه تهران، تهران.
کلانتری­خلیل­آباد، حسین و پوراحمد، احمد (1385)، فنون و تجارب برنامه­ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
مرکز آمار ایران (1387)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385: نتایج تفصیلی کل کشور، ریاست جمهوری، معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی.
مشهدی­زاده دهاقانی، ناصر (1386)، تحلیلی بر ویژگی­های برنامه­ریزی شهری در ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
مهندسین مشاور شاران (1385)، راهنمایی شناسایی و مداخله در بافت­های فرسوده: مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران- خرداد 1384، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تهران، شرکت ایده­پردازان فن و هنر.
 
Abdul Mohit, M; Ibrahim, M & Razidah Rashid, Y (2010), Assessment of residential satisfaction in newly designed public low-cost: housing in Kuala Lumpur, Malaysia, Habitat International, Vol. 34, pp 18–27.
Appleyard, D (ed.) (1979), The conservation of European cities, MIT Press, MA, Cambridge.
Australian Centre on Quality of Life (2006), Personal wellbeing index, Deakin University, International Wellbeing Group, Melbourne.
Berry, W. D & Feldman, S (1985), Multiple regression in practice, Beverly Hills, Sage, CA.
Boelhouwer, Y (2002), Quality of life and living condition in the Netherlands, Social Indicators Research, Vol. 58, pp. 115–140.
Bonaiuto, M; Fornara, F & Bonnes, M (2003), Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: A confirmation study on the city of Rome, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, pp. 41–52.
Booysen, F (2002), An overview and evaluation of composite indices of development, Social Indicators Research, Vol. 59, pp. 115–151.
Bratt, R. G (2002), Housing and family well-being, Housing Studies, Vol. 17, pp. 13–26.
Campbell, A; Converse, P & Rodgers, W (1976), The Quality of American Life: Perceptions, evaluations and satisfactions, Russell Sage Foundation, New York.
Diener, E (1995), A value based index for measuring national quality of life, Social Indicators Research, Vol. 36, pp. 107–127.
Everitt, B. S & Dun, G (1991), Applied multivariate data analysis, Edward Arnold, London.
Hewison, R (1987), The heritage industry: Britain in a climate of decline, Methuen, London.
Hur, M & Morrow-Jones, H (2008), Factors that influence residents’ satisfaction with neighborhoods, Environment and Behavior, Vol. 40 (5), pp. 619–635.
Hur, M; Nasar, J.L & Chun, B (2010), Neighborhood satisfaction, physical and perceived naturalness and openness, Journal of Environmental Psychology, Vol. 30, pp. 52–59.
Jokilehto, J (2005), Definition of cultural heritage: References to documents in history, ICCROM Working Group 'Heritage and Society'.
Kamp, I. V; Leidelmeijer, K; Marsman, G & Hollander, A. D (2003), Urban environmental quality and human well being—towards a conceptual framework and demarcation of concepts; A literature study, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, pp. 5–18.
Lee, Y. J (2008), Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, Vol. 43, pp. 1205–1215.
Lovejoy, K; Handy, S & Mokhtarian, P (2010), Neighborhood satisfaction in suburban versus traditional environments: An evaluation of contributing characteristics in eight California neighborhoods, Landscape and Urban Planning, Vol. 97, pp. 37–48
Marans, R. W (2003), Understanding environmental quality through quality of life studies: The 2001 DAS and its use of subjective and objective indicators, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, pp. 73–83.
Marans, R. W & Couper M (2000), Measuring the quality of community life: A program of longitudinal and comparative international research, In: Proceedings of the second international conference on the quality of life in cities, National University of Singapore, School of Real Estate and Building, Vol. 2, pp. 386–400.
Massam, B. H (2002), Quality of life: Public planning and private living, Progress in Planning, Vol. 58, pp. 141-227.
Naoi, M; Sumita, K & Seko, M (2007), Earthquakes and the Quality of Life in Japan, Journal of Property Research, Vol. 24:4, pp. 313-334.
Nooraie, H & Tabibian, M (2012), Quality of Life in the Decayed Historic Areas of Isfahan (DHI) Using the World Health Organization Quality of Life Instrument (WHOQOL-BREF). Applied Research in Quality of Life, Unpublished.
Merenda, P. F (1997), A Guide to the Proper Use of Factor Analysis in the Conduct and Reporting of Research: Pitfalls to Avoid, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, Vol. 30, pp. 156-164.
Mitchell, G; Namdeo, A & Kay, D (2000), A new disease-burden method for estimating the impact of outdoor air quality on human health, The Science of the Total Environment, Vol. 246(2–3), pp. 153–163.
Mohan, J & Twigg, L (2007), Sense of place, quality of life and local socioeconomic context: evidence from the Survey of English Housing, 2002/03, Urban Studies, Vol. 44 (10), pp. 2029–2045.
Pacione, M (1982), The use of objective and subjective measures of life quality in human geography, Progress in Human Geography, Vol. 6, pp. 493–514.
Peterson, R. A (2000),  ROBERT A. PETERSON A Meta-Analysis of Variance Accounted for and Factor Loadings, Exploratory Factor Analysis Marketing Letters, Vol. 11, pp. 261-275.
Phillips, R. G & Budruk, M (2010), Introduction to quality of life and community indicators for parks, recreation and tourism management. In R. Phillips & M. Budruk (Eds.), Quality of life and community indicators for parks, recreation and tourism management, The Netherlands: Springer.
Phillips, R. G & Stein, J. M (2011), An Indicator Framework for Linking Historic Preservation and Community Economic Development, Social Indicator Research, DOI 10.1007/s11205-011-9833-6.
Raymer, P (2010), Residential Ventilation Handbook: Ventilation to Improve Indoor Air Quality, The McGraw Hill companies.
Richards, R; O’Leary, B & Mutsonziwa, K (2007), Measuring quality of life in informal settlements in South Africa, Social Indicators Research, Vol. 81, pp. 375–388.
Royuela, V; Surinach, J & Reyes, M (2003), Measuring quality of life in small areas over different periods of time; Analysis of the province of Barcelona, Social Indicators Research, Vol. 64, pp. 51–74.
Sharma, S (1996), Applied multivariate techniques, Wiley, New York.
Tesfazghi, E. S; Martinez, J. A & Verplanke, J. J (2010), Variability of Quality of Life at Small Scales: Addis Ababa, Kirkos Sub-City, Social Indicators Research, Vol. 98, pp.73–88.
The University of Sklahoma, School of social work (2007), Notes on Quality of life.
Tiesdell, S; Oc, T & Heath, T (1996), Revitalizing historic urban quarters, Architectural Press, xford.
Turksever, A. N & Atalic, G (2001), Possibilities and limitations for the measurement of the quality of life in urban areas, Social Indicators Research, Vol. 53, pp. 163-187.
Westaway, M. S (2006), A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto, Habitat International, Vol. 30, pp. 175–189.
Zebardast, E (2009), The housing domain of quality of life and life satisfaction in the spontaneous settlements on the Tehran metropolitan fringe, Social Indicators Research, Vol. 90, pp. 307–324.