بررسی تطبیقی فضاهای عمومی ویژه زنان با فضاهای عمومی شهری در میزان پاسخگویی به نیازهای بانوان نمونه موردی: پارک آب و آتش و بوستان بهشت مادران تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه هنر تهران

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه هنر تهران

چکیده

زنان به عنوان نیمی از بهره­برداران فضاهای عمومی، حق دارندهمانندمردان از فضاهای عمومی شهری استفاده کنند.اما از آنجایی­که نوع نیازها، نحوه ادراک محیط و در نتیجه الگوهای رفتاری زنان و مردان در فضاهای عمومی، تفاوت­های معناداری دارند، لذا نادیده­انگاشتن تفاوت­ها می­تواند حضور زنان را در فضاهای عمومی محدود نماید. ایجاد فضاهای ویژه­ی بانوان با هدف رفع نیازها و کاهش محدودیت­های زنان، یکی از رویکردهای جدید برای تامین رضایت و امنیت بیشتر زنان در فضاهای شهری است. هدف پژوهش، بررسی عملکرد فضاهای عمومی ویژه­ی زنان در میزان پاسخگویی به نیازهای زنان در مقایسه با دیگر فضاهای عمومی می­باشد. بدین ­منظور معیارهای فضاهای عمومی موفق برمبنای سازگاری با نیازهای زنان، تدوین و دریک فضای عمومی ویژه بانوان (بهشت­مادران) و یک فضای عمومی همه­شمول (پارک آب ­و ­آتش) با­ بکارگیری روش تحلیل کیفی (تحلیل­محتوا) و کمّی (SPSS و Excel) مورد سنجش قرارگرفته­اند. نتایج نشان می­دهد علی­رغم نقش منطقه­ای بوستان بهشت­ مادران، این بوستان در مقیاس محلی عمل کرده و به فضایی کارکردی جهت فعالیت­های ورزشی با آزادی پوشش، تقلیل یافته­است. همچنین با محدودبودن وقت زنان در انجام فعالیت­های اختیاری و اجتماعی، تداوم استفاده­ از فضاهای عمومی ویژه،­ موجب کاهش زمان حضور زنان در دیگر فضاهای عمومی و کمرنگ­شدن نقش و حضور آنان در شهر می­شود. به­نظرمی­رسد فضاهای ویژه­ی بانوان درپاسخگویی به نیازهای اجتماعی زنان با مشکل مواجه است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study between two Public Spaces, the Park of Behesht-e-Madaran, as a Specific Public Space for Women and the Park of Ab-o-Atash in Tehran

نویسندگان [English]

  • Mitra Habibi 1
  • Fereshte Alipoor Shojaee 2
چکیده [English]

Urban public spaces are the most important instruments to strengthen the participation of civil society as an arena of all groups both men and women. Women as half of the public spaces users should use urban public spaces as well as men easily and they must feel comfortable in these kinds of places. However, experiences and also the result of researches have shown that women do not benefit equally from urban public spaces with men and some limitations diminish their presence in public spaces. As one of the women's concerns for using public spaces is having access to suitable and secure spaces. Considering that men and women's behavior patterns and their understandings of environments are different, their needs and expectations of the public spaces are different. Lack of the attention to these differences leads women to reducing the presence of these groups of society in urban public spaces. Creating special spaces for women (with an emphasis on women's park) in Tehran city and some of the big cities in Iran, is a new approach for making women feel satisfied and secure in urban public spaces. By separating of men and women in public spaces and making facilities and dedicated services tries to meet the needs and reducing limitations of women. Whereas, the creation of spaces for women has much social and economic costs, investigating these spaces are necessary to figure out how these special places meet the women's needs and evaluations in comparison with other inclusive public spaces. Also investigating how women use these places in comparison with the other public spaces helps to access accurate results to answer the research's questions. For achieving this goal, after studying of the concepts of successful public spaces, the needs and constraints of women in urban public spaces, some different criteria of successful public spaces with compatibility with women's need has been assessed. For measurement of these criteria one woman only space (Behesht –e-Madaran Park) and one normal public space (Ab – o Atash Park) has been studied. For achieving the best results, the qualitative and quantitative analysis (using SPSS and EXCEL software) is being used. The results indicate that despite the stated goals of creating these environments and the regional role of Behesht – e Madaran Park, this park has acted in local scale and has decreased to a functional space for sports and health activities for women with free covering. Also, due to women's constraints in social and voluntary activities, (because of ethic of care of women) their use of Specific public space for women reduces their presence in the other public spaces and diminishes their role in the city. So, it seems that Specific public spaces for women have covered some part of women's needs (exercises and physical activities). However, it has been faced with difficulties and restrictions in women's social needs interaction with different age and gender. Thus, creation of proper facilities for women in inclusive public spaces may be a better approach for women to participate in urban public space.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • public spaces
  • Women
  • Specific Public Space for Women
  • Needs of Women

مراجع

  1. اباذری، یوسف، صادقی، سهیلا، حمیدی، نفیسه(1387)، احساس ناامنی در تجربه زنانه از زندگی روزمره، پژوهش زنان، دوره 6، شماره 1،(ص75-103)؛
  2.  آرنت، هانا (1390)، وضع بشر، ترجمه‌ی مسعود علیاء، انتشارات ققنوس، تهران؛
  3.  اعتماد، گیتی(1391)، نشست سیاست فضا، تهران؛
  4.  الماسی‌فر، نینا، انصاری، مجتبی(1392)، بررسی امنیت محیطی در پارک‌های منطقه‌ای به عنوان بخشی از فضاهای شهری از دیدگاه زنان برپایه رویکرد CPTED (نمونه موردی: پارک ساعی)، مدیریت شهری، شماره 25، (ص21-34)؛
  5.  امیرابراهیمی، مسرت(1382)، فضای عمومی در حصار، مجله صفه، دانشگاه شهید بهشتی، (ص19-24)؛
  6.  بحرینی ، سید حسین(1388)، تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر، دانشگاه تهران ،تهران ؛
  7. بمانیان، محمدرضا.رفیعیان، مجتبی. ضابطیان، الهام(1387)، امنیت تردد در فضاهای شهری و سنجش مشارکتی آن ها در بخش مرکزی شهر تهران، مجله علمی-پژوهشی تحقیقات زنان، سال دوم، شماره چهارم، (ص39-56)؛
  8. پورمحمدی، محمدرضا، نورانی، سمیه.نورانی، فرید(1391)، شهر دوستدار زنان مطالعه موردی : مرکز شهر اردبیل، فصلنامه آمایش محیط، شماره 19،(ص 165-181)؛
  9.  تانکیس، فرن(1388)، فضا، شهر و نظریه اجتماعی : مناسبات اجتماعی و شکل‌های شهری، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران؛
  10. تمدن، رویا(1387)، زنان و فضاهای شهری، جستارهای شهرسازی، شماره 24 و 25،(ص 20-23)؛
  11.  تیبالدز، فرانسیس، 1387، شهرسازی شهروندگرا : ارتقای عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری، ترجمه‌ی محمد احمدی نژاد، نشرخاک، چاپ دوم، اصفهان؛
  12.  چرخچیان، مریم، دانشپور، سید عبدالهادی(1386)، فضاهای عمومی و عوامل موثر بر حیات جمعی، مجله باغ نظر، شماره 7، (ص19-29)؛
  13.  حبیبی، سید محسن(1379)، فضای شهری، برخوردی نظریه ای، مجله صفه ، 33، (ص4- 13)؛
  14.  حبیبی، کیومرث. رحیمی، آرمان. عبدی، محمد حامد. احمدی، طالب (1392)، ایمن‌سازی فضای عمومی شهری برای افزایش حضورپذیری زنان (نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر سنندج)، نشریه پژوهشی، آموزشی، اطلاع‌رسانی شهرنگار، شماره 62 و 63، (ص84-94)؛
  15.  حبیبی، میترا (1382)، اهمیت پیاده‌راه‌ها و نقش آن در فضاهای شهری؛ نمونه موردی : محدوده‌ی مرکزی تهران، رساله‌ی دکتری شهرسازی، دانشگاه تهران؛
  16. حبیبی، میترا (1382)، برنامه‌ریزی : از فرایند تفکر تا فرایند اجتماعی، دوماهنامه‌ی علمی – ترویجی بنا، شماره‌ی 16 و 17، (ص53-63)؛
  17.  حبیبی، میترا (1392)، کیفیت و تنوع فعالیت‌ها و تسهیلات در فضاهای عمومی و تاثیر آن بر حضور زنان با تاکید بر شهر تهران، کارگروه زنان و فضاهای عمومی شهری، شهرداری تهران؛
  18. حبیبی، میترا (1393)، راهنمای طراحی منظر در شهر ، انتشارات دانشگاه هنر ، تهران ؛
  19. داگلاس، سارا (2007)، برابری جنسیتی و طرح های ارتقای عدالت :دسترسی برابر زنان به عدالت، مجموعه نشریات پایه درباره‌ی جنسیت و حمکرانی مردم سالارانه، سازمان ملل متحد؛
  20. دوانی، آندره (2000)، منشور نوشهرگرایی،ترجمه علیرضا دانش و رضا بصیری مژدهی، انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 1387، تهران؛
  21.  ذوقی توتکابنی، مهروش (1388)، طراحی فضاهای معماری و شهری با تکیه بر نیازهای زنان، همایش ملی زن و معماری، تهران؛ 22. رضازاده،راضیه.محمدی، مریم (1388) ، بررسی عوامل محدودکننده حضور زنان در فضاهای شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 38، (ص105-114)؛
  22.  رضازاده، راضیه (1389)، فضای شهری زمینه ساز عدالت اجتماعی، بررسی موانع و عوامل مشارکت زنان در فضای عمومی، نهاد توسعه تهران، ویژه‌نامه شماره هفتم، (ص28-30)؛
  23. رضایی، سولماز (1390)، ارزیابی میزان عملکرد بوستان زنان در ارتقای عدالت جنسیتی (بوستان مادر آزادگان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری تهران مرکز؛
  24. 25. رفیعیان، مجتبی، ضابطیان، الهام (1387)، درامدی بر فضاهای امن شهری با رویکرد جنسیتی، جستارهای شهرسازی، شماره 24 و 25، (ص48-55)؛
  25. 26. رنه شورت، جان (1388)، نظریه شهری: ارزیابی انتقادی، ترجمه : زیاری، کرامت الله؛ مهدنژاد، حافظ؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ 27. زنجانی زاده، هما (1381)، زنان و امنیت شهری، دانشکده علوم و ادبیات علوم انسانی؛
  26. 28. سعیدنیا، احمد (1379)، فضای سبز شهری، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری، چاپ اول، تهران؛
  27. 29. فکوهی، ناصر (1381)، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی، نشر نی، تهران؛
  28. 30. قرایی، فریبا (1392)، شناسایی عوامل کیفیت محیط با تکیه بر ویژگی-های کالبدی و زیبایی‌شناختی و تاثیر آن بر حضور زنان در فضاهای عمومی شهر، کارگروه زنان، شهرداری تهران ؛
  29. 31. گل، یان (1387)، زندگی در فضای بین ساختمان‌ها، ترجمه‌ی شیما شصتی، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران؛
  30. 32. گل، یان (1392)، شهر انسانی، ترجمه‌ی علی غفاری و لیلا غفاری، انتشارات علم معمار، تهران ؛ 33. لنگ، جان (1386)، طراحی شهری گونه ‌شناسی رویه‌ ها همراه با بیش از پنجاه مورد خاص، ترجمه‌ی سید حسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول؛
  31. 34. مجموعه مقالات همایش‌های آموزشی و پژوهشی فضای سبز شهر تهران، 1380؛
  32. 35. مدنی‌پور، علی (1379)، طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرایندهای اجتماعی – مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران؛
  33. 36. مطلبی، قاسم (1380)، روان‌شناسی محیط، دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری، نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره 10، (ص52-67)؛
  34. 37. مهدی‌زاده، جواد (1387)، در جستجوی شهری انسانی تر، جستارهای شهرسازی، شماره 24 و 25، (ص6-19)؛
  35. 38. وایت، ویلیام (1392)، زندگی اجتماعی فضاهای شهری کوچک، ترجمه-ی میترا حبیبی، محمدهادی غیائی، انتشارات دانشگاه هنرتهران، تهران؛
  36. 39. هزارجریبی، جعفر، امانیان، ابوالفضل (1390)، آگاهی زنان از حقوق شهروندی و عوامل موثر بر آن، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه-ای، سال سوم، شماره نهم، (ص1-18)؛
  37. 40. Amir Ebrahimi, Masserat, 2006, Conquering enclosed public spaces, Cities,Vol. 23, No. 6
  38. 41. Brady,Martha,2005, Safe Spaces for Adolescent Girls, promoting healthy, safe, and productive transitions to adulthood
  39. 42. Cowan,Robert,2005,The Dictionary of Urbanism ,Streetwise press.
  40. 43. Day, Kristen,2000, The Ethic of Care and Women's Experiences of Public Space, Journal of Environmental Psychology, 20, 103-124
  41. 44. Garcia-Ramon, Maria Dolors .Ortiz, Anna. Prats, Maria.2004, Urban planning, gender and the use of public space in a peripherial neighbourhood of Barcelona, Cities, Vol. 21, No. 3, p. 215–223
  42. 45. Grundstorm, Karin ,2006, "Gender and Use of Public Spaces", Housing Development and Management, HDM, Lund University, pp.135-149
  43. 46. Krenichyn,K.2004. Women and physical activity in an urban park: Enrichment and support through an ethic of care, Journal of Environmental Psychology 24 , 117–130
  44. 47. Kurniawati, Wakhidah,2012, Public Space for Marginal People, Social and Behavioral Sciences 36
  45. 48. Larsen,Lynne Ellsworth ,2009 ,City of Women:Gendered Space in the Pre-colonial Palace of Dahomey, Home › Vol 2
  46. 49. Paul, Tanusree,2011, Space, Gender, and Fear of Crime: Some Explorations from Kolkata, Gender, Technology and Development 15(3) 411–435
  47. 50. Pitcher, Jane; Compbell Roise, Hubbord Phil (2006), "Living and Working in Areas of Street Sex works", from conflict to Coexistence. Retrieved from www. Jfr.org.uk.
  48. 51. Reeves,D.2003. Gender Equality and Plan Making : The Gender Mainstreaming Toolkit
  49. 52. Ritzdorf,Marsha,1992,Femenist Thoughts on the Theory and Practice of Planning ,Reprinted 1997(twice),1998
  50. 53. Rush,Liz m,2012, An Autoethnography of Fuencarral 43: Women in Masculine Public Space,The Journal for Undergraduate Ethnography,Vol 2,Issue 1.
  51. 54. UNESCO,2003,UNESCO s Gender Mainstreaming Implimentation Framework (GMIF) for 2002-2007.UNESCO,Women and Gender Equality Section : Paris
  52. 55. Woodsworth , Ellen, 2005, Making Space for Women in Cities.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار