تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 مربی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فلاورجان، اصفهان

چکیده

بازآفرینی‌شهری، یک اصطلاح عام است که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، مقتدرسازی و روان‌بخشی‌ شهری را دربرمی‌گیرد. بازآفرینی‌شهری به ‌مفهوم احیا، تجدید‌حیات و نوزایی‌‌شهری و به‌عبارتی دوباره زنده‌شدن شهر است. مشارکت‌عمومی از مهم‌ترین اصول و مقدمات موفقیت در بازآفرینی‌شهری است. برقراری مشارکت‌عمومی در بازآفرینی‌شهری نیازمند حمایت قانونی است و باید برای آن چارچوبی حقوقی درنظر گرفته‌شود که ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و کالبدی را دربر بگیرد. در این مقاله تلاش ‌شده ‌است، بخشی از قوانین و مقررات مورد‌ استفاده در تجارب موفق بازآفرینی‌شهری که به تقویت مشارکت ‌عمومی منجر می‌شوند، تحلیل محتوا شود و بر این مبنا وضعیت قوانین ‌و‌ مقررات شهری ایران در یک طرح بازآفرینی‌شهری(احیای میدان عتیق اصفهان) بررسی‌گردد. نتایج حاصل از این‌کار نشان‌می‌دهند، قوانین‌‌ و‌ مقررات شهری ایران که به تقویت مشارکت‌ عمومی منجر می‌شوند، در زمینه‌های اجتماعی و مدیریتی از کاستی‌های زیادی برخوردار هستند و نیز در زمینه‌های اقتصادی و کالبدی که تا‌ حدی با قوانین ‌و‌ مقررات حاصل از تجارب ‌جهانی مطابقت ‌دارند، دچار تغییر و تحریف‌ شده یا نادیده گرفته‌می‌شوند. بنابراین برای رسیدن به مشارکت ‌عمومی در بازآفرینی‌شهری، باید ضمن فراهم‌ساختن قوانین‌ و ‌مقررات پشتیبان مشارکت‌ عمومی، سازوکاری برای اجرای کامل و بدون تغییر یا تحریف آنها پیش‌بینی‌شود. به این‌ منظور، قوانین‌ و‌ مقرراتی چون تضمین زیان مشارکت‌کنندگان، واگذاری اعتبار توسعه، اجرای پروژه‌های مشترک، تشکیل بانک اطلاعات و نظارت بر معاملات، پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Judicial Support for Public Participation in Urban Regeneration Case Study of Imam Ali Square (Ateegh) in Isfahan

نویسندگان [English]

  • Farshad Nourian 1
  • Andishe Ariana 2
1
2
چکیده [English]

For the past fifty years, the Iranian cities have witnessed many efforts toward dealing with dilapidated neighborhoods, including urban renewal, urban rehabilitation, reconstruction and regeneration. However, the experiences in this regard have not led to any major achievements. In the cities in the developed countries, public participation is considered as an important element in the plans for such efforts. Here in Iran, public participation seems to be mostly ignored or has been dealt with in a distorted ways. One reason which contributes to lack of interest in public participation regeneration efforts is the weakness in legal framework which includes laws and regulations which can officially recognize the rights of participants, i.e. that of both the people and the urban management. Accepting the fact that public participation is crucial for a successful urban regeneration effort, it should be a requirement in urban regeneration with judicial support and a legal framework on different economic, social, managerial and physical aspects. In this paper, content analysis was conducted on some of the rules and regulations used in urban regeneration best practices. Literature review helped to look at both the theoretical basis and the experiments in other countries to come up with a theoretical framework for the research. In this paper, the extent of public participation is examined in a urban regeneration program in Iran, the case of Ateegh square of Isfahan. This square, which originally had an area of five hectare, dates back to the Saljuk dynasty, seven hundred years ago. Several major historical buildings and structures surround the square. Among these buildings one can see the main Isfahan Mosque, the Bazzar, Khaje Nezamolmolk’s tomb, the Saljuk citadel, a number of governmental palaces, the Soltan Sanjar school, and Harounieh complex. The square and the elements which surround it are in harmony with administrative, governmental, cultural, religious, and soci-economic functions. A regeneration plan has been adopted by the High Council on Urban Planning and Architecture with the aim of elevating the historic and cultural identity of the square while satisfying the needs of the residents of Isfahan and those living in the nearby neighborhoods. The results show that urban rules and regulations leading to promoting public participation in urban regeneration efforts in Iran have many flaws in social and managerial fields. There are other distortions in rules and regulations within economic and physical aspects of urban regeneration which are discussed here. Out of nine cases of laws and regulations which has been emphasized in other developed countries, six of them could be found in the Iranian laws and regulations. On the other hand, regulations dealing with joint regeneration body and private sector partnership, regeration grants, and financing aids are not available for regeneration efforts in the cities of Iran. In order to utilize public participation in urban regeneration, supportive rules and regulations should be provided along with predicting a mechanism for their complete and sound implementation. For this end, rules and regulations such as compensating for the participants’ loss, devoting development grant, implementing joint projects and monitoring business and commercial premises improvement are suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ateegh Square on Isfahan
  • Public participation
  • Rules and Regulations
  • urban regeneration
آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن(1388)، Available at: www.udro.org.ir.
آیینی، محمد و اردستانی، زهرا (1388)، هرم بازآفرینی و مشارکت مردم معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درونزای شهری، نشریه هویت شهر، شماره 5، صص 47-58.
ابلقی، علیرضا (1380)، بافت تاریخی، حفاظت، مرمت، بهسازی یا نوسازی؟!، مجله هفت‌شهر، شماره 4، صص 113-124.
ایزدی، محمدسعید (1380)، بررسی تجارب مرمت شهری در ایران با تأکید بر تحولات دو دهه اخیر، مجله هفت‌شهر، شماره 3، صص 32-42. حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه (1381)، مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
حناچی، پیروز و دیگران (1386)، بررسی تطبیقی مرمت شهری در ایران و جهان (با نگاه ویژه به بافت تاریخی شهر یزد)، انتشارات سبحان نور، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد، تهران.
سهیلی‌وند، لیلا و اکبرپور سراسکانرود، محمد (1390)، مفهوم مشارکت شهروندان در بهسازی بافت فرسوده محله سیروس تهران، سومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
طبیبیان، منوچهر، شکوهی، سید صالح، ارباب، پارسا (1389)، ارزیابی عدالت اجتماعی در طرح منظر شهری محله خوب‌بخت منطقه 15 شهرداری تهران، مجله آرمانشهر، شماره 5، صص 111-122.
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1388-1384 ) مصوب 25/2/1387 مجلس شورای اسلامی، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، چاپ ششم،تهران.
قانون بودجه سال 1384 کل کشور.
Available at: www.spac.ir
قانون بودجه سال 1385 کل کشور.
Available at: www.spac.ir
قانون بودجه سال 1386 کل کشور.
Available at: www.spac.ir
قانون بودجه سال 1387 کل کشور.
Available at: www.spac.ir
قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، موضوع تصویب نامه مورخ 7/2/1388 هیأت وزیران (کمیسیون موضوع اصل 138 قانون اساسی) 1/3/1388 .
Available at: www.udro.org.ir
کاظمیان، غلامرضا و سعیدی رضوانی، نوید (1382)، امکان‌سنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری‌ها، جلد اول، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.
کاظمیان، غلامرضا (1381)، شناخت و ارزیابی مقدماتی اسکان غیر رسمی در قوانین شهری ایران، مجله هفت شهر، شماره هشتم، صص70-76.
کلهرنیا، بیژن (1380)، تجربه‌های نوسازی و بهسازی بافت‌های قدیمی در کرمانشاه، مجله هفت‌شهر، شماره 3، صص 80-88.
گزارش احیای میدان امام علی (ع) (عتیق) (1389، احیای میدان امام علی (ع) (عتیق)، بازسازی بخشی مهم از تاریخ شهر اصفهان، ماهنامه فنی - تخصصی دانش نما، سازمان نظام مهندسی استان اصفهان، سال نوزدهم، شماره 181-182، صص 4-50.
گزارش شرکت احیای میدان عتیق (1387)، میدان عتیق اصفهان، دیروز، امروز، فردا ، نشر شرکت احیای میدان عتیق،اصفهان.
نوروزی، مشیت‌اله (1389)، موانع نوسازی مشارکتی مروری بر دلایل عدم تحقق طرح‌های نوسازی تهران، ماهنامه منظر، شماره 10، صص 34-37.
وزارت مسکن و شهرسازی (1389)، سند راهبردی ساماندهی و توانمندسازی نواحی نابسامان شهری در ایران (ویراست ششم)، پژوهشکده توسعه کالبدی، تهران.
Batey, P. (2000), "Urban Regeneration in Britain: Progress, Principles and Prospects", International Symposium on Regeneration of City Down Town.
European Commission (2006), ”Commission Staff Working Document: State Aid Control and Regeneration of Deprived Urban Areas”, E C, DG Competition.
Lang, T. (2005), Insights in the British Debate about Urban Decline and Urban Regeneration, Working Paper, Erkner, Leibniz-Institute for Regional Development and Structural Planning.
Noon et al (2000) David Noon, James Smith-Canham,Martin England: Economic Regeneration and Funding, in: Roberts, Peter; Sykes, Hugh (eds.): Urban Regeneration. A Handbook, London.
ODPM (2003), Searching for Solid Foundations: Community Involvement and Urban Policy .London: HMSO. Roberts, P. & Sykes, H.(2000), Urban Regeneration: Handbook, Londan: Sage Publications.
Urban Task Force (1990) "Toward an Urban Renaissance" A Report of Urban Task Force 1990, UK.
UNEP (2004), "Guidelines for Urban Regeneration in the Mediterranean Region" .Priority Actions Programme Regional Activity Centre, Split.