چارچوب دوسویه میان منظرفرهنگی و بازآفرینی شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه معماری، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

2 کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده مهندسی، واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

بازآفرینی شهری، یکی از تدابیر توسعه شهری است که به دلیل ابعاد و اصول منعطف خود، اغلب با رویکردی خاص همراه شده و سمت‌وسویی مشخص یافته که در آن بنیان‌های نظری استوارتر و اقدامات اجرایی عملیاتی‌تر گردیده است. امروزه، گسترش شهرها علاوه بر تغییر فضای کالبدی، بر وجوه دیگری ازجمله فرهنگ و محیط‌زیست تأثیرگذار بوده و شکاف عمیقی میان انسان و بستر طبیعی او به وجود آورده است. منظرفرهنگی به‌واسطه تبیین ارزش‌های برآمده از تعامل انسان و محیط، اسلوب مؤثری ارائه می‌دهد که در آن بنیان‌های بازآفرینی بر ارزش‌ها متمرکز شده و از طرف دیگر توان اجرایی بازآفرینی نیز در خدمت تجدید حیات مناظر به کار گرفته شود.
هدف این پژوهش دستیابی به چارچوبی دوسویه به‌منظور تعامل میان منظرفرهنگی و بازآفرینی شهری است که با روش مطالعه کیفی و تحلیلی و با تأمل بر مفاهیم منظرفرهنگی و بازآفرینی انجام‌شده است. این پژوهش درانتها به مؤلفه ارزش‌های نخستین و ارزش‌های درگذر زمان از مفهوم منظرفرهنگی و دو مؤلفه ابعاد و اصول برآمده از مطالعات بازآفرینی شهری دست می‌یابد که درنهایت این چهار مؤلفه، چارچوبی دوسویه ارائه می‌دهد که از یک‌سو موجب ارتقاء بن‌مایه‌های مفهومی بازآفرینی شده و از سوی دیگر باعث تحقق عملیاتی حفاظت و توسعه ارزش‌ها گردیده که درنهایت سبب همگرایی بنیان‌های نظری و عملی میان منظرفرهنگی و بازآفرینی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Two-Way Framework between Cultural Landscape and Urban Regeneration

نویسندگان [English]

  • mohamad sadegh falahat 1
  • Niloofar Garshasbi 2
1 Associate Professor, Department of Architecture, Faculty of Engineering, Zanjan University, Zanjan, Iran.
2 Master. of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Engineering, North Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In recent decades, urban regeneration has emerged as a vital ‎‎‎measure for urban development, aimed at addressing and resolving various ‎‎‎urban problems . In addition to serving as a strategy for revitalizing distressed urban areas, urban regeneration also reflects a specific set of approaches shaped by its flexible ‎‎dimensions and principles. This flexibility has helped refine its conceptual framework, strengthen its theoretical foundation, and enhance the effectiveness of implementation.
As urban expansion has not only altered the ‎physical ‎landscape but also impacted various aspects of urban life, including culture and the ‎‎environment, resulting in a significant gap between humans and their natural surroundings. ‎‎With its holistic view of humans and nature, the concept of the cultural landscape offers an effective approach ‎‎to urban regeneration, emphasizing the interaction between people, the environment, culture, ‎‎and nature. Additionally, the principles of management and execution in urban regeneration provide essential tools for landscape revitalization.
The aim of this research is to develop a comprehensive two-way framework that illustrates the ‎‎dynamic interaction between cultural landscapes and urban regeneration. In this framework, it ‎‎is essential to recognize that cultural landscapes play a significant role in enriching the ‎‎theoretical and conceptual underpinnings of urban regeneration . Conversely, urban ‎‎regeneration harnesses its operational and executive capacity to actively conserve, ‎‎preserve, and revitalize the values found within these cultural landscapes. ‎
Ultimately, the study demonstrates how this reciprocal relationship can contribute to a more integrated and holistic approach to urban renewal—one that respects historical and cultural continuity while fostering resilience and vibrancy for future urban environments.
The current research adopts a qualitative and analytical approach, referencing the most ‎‎‎‎recent sources and articles. Initially, the concepts of cultural landscape and urban regeneration are explored, followed by an examination and analysis of their components. It identifies two categories of values associated with the cultural landscape concept: primary values and over-time values.
Primary values encompass physical, functional, and semantic values
Over-time values refer to values added to landscapes through interaction with temporal and spatial contexts, which may evolve into primary values over time.
The components of dimensions and principles in urban ‎‎‎‎regeneration represent the various aspects and scales of intervention, while the principles summarize shared guidelines derived from expert consensus.
Ultimately, these four ‎‎‎‎components create a two-way framework that enhances the conceptual foundations of urban ‎‎‎‎regeneration and increases the operational capacity of cultural landscapes.
In doing so, the study underscores the convergence of theory and practice in creating more sustainable and culturally rooted urban development strategies.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Landscape
  • Urban Regeneration
  • Interaction
  • Cultural Landscape Values
  • Dimensions and Principles of Urban Regeneration

مراجع

اندرودی، الهام. و صحراکاران، بتول. (2017). «اصول و راهبردهای حفاظت از منظر فرهنگی باغستان بومی تاریخی شهر قزوین با تمرکز بر میراث ‏‏مصنوع». صفه، 27(4)، 93-110.‏‎ https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100424_062fb3a9df97882b20240977145a0a12.pdf بهشتی، محمد.، نجفی، الناز. و ابوترابیان، بهنام. (1401). ایران کجاست، ایرانی کیست (دفتر اول: منظر فرهنگی). تهران: انتشارات روزنه. ‏ پوراحمد، احمد.، حبیبی، کیومرث. و کشاورز، مهناز. (1389). «سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری». ‏مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، 73-92. ‏https://www.sid.ir/paper/177341/fa
پوراحمد، احمد.، حمیدی، اکبر.، حاتمی‌نژاد، حسین. و زنگنه شهرکی، سعید. (1401). «مرور و تحلیل محتوای کیفی بنیان‌های نظری بازآفرینی شهری». مطالعات ‏شهر ایرانی اسلامی، 12(47)، 1-17. ‏https://iic.ihss.ac.ir/Article/39972/FullText
حبیبی، سید محسن. و مقصودی، ملیحه. (1382). «اصطلاحات و واژه شناسی مرمت». هفت شهر، 1 (12 و 13)، 4-8. ‏ https://www.sid.ir/paper/435726/fa
حناچی، پیروز.، فدایی نژاد، سمیه. (1390). «تدوین چارچوب مفهومی حفاظت و بازآفرینی یکپارچه در بافت های فرهنگی – تاریخی». نشریه ‏هنرهای ‏زیبا: معماری و شهرسازی، 3(46)، 15-26‏‎.‎ https://jfaup.ut.ac.ir/article_25057_e8684204648378134d174d3adf458750.pdf
ستایش مهر، محمود.، ناسخیان، شهریار. و ولی بیگ، نیما. (1401). «مقایسۀ بازآفرینی شهری و حفاظت شهری در گسترۀ فرایند تغییر (از دیدگاه ‏اندیشمندان معاصر)». باغ نظر، 19(112)، 67-80. ‏https://doi.org/10.22034/bagh.2022.313140.5032‎
‏ ‏ صحی‌زاده‎، مهشید. و ایزدی، محمدسعید. (1383). «حفاظت و توسعه شهری، دو رویکرد مکمل یا مغایر». آبادی، 14(45)، 12-21.‏‎ https://bookmart.ir/product/abadi-45/
طالبیان، محمدحسن. و فلاحت، محمدصادق. (1388). منظرهای فرهنگی، مجموعه مباحث کارگاه‌ کارشناسی ارتقاء مدیریت و برنامه‌ریزی منظرهای فرهنگی ‏میراث جهانی، تخت جمشید خرداد ماه 1385. بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد، سازمان میراث فرهنگی، دفتر امور فرهنگی، اداره ‏برنامه‌ریزی نشر.
‏ طهماسبی، مرضیه. و حقیقت‌بین، مهدی. (1400). «نقش بازآفرینی مناظر فرهنگی در توسعه پایدار». یازدهمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران ‏شهری.‏ https://www.sid.ir/paper/901786/fa
عادلی، سمیرا.، و عباسی هرفته، محسن. (1394). «نسبت توسعه و حفاظت در شهر باز خوانی مدل توسعة شهر یزد از منظرتعامل میان رویکردهای ‏توسعه ‏و حفاظت از بخش‌های قدیم در بازه زمانی قرن 5 تا 13 هجری». نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 20(1)، 41-‏‏54. ‎https://doi.org/10.22059/jfaup.2015.56370 ‎
فرخ زنوزی، ع. (1380). «ضرورت نوزایی شهری». هفت شهر، 1 (4)، 6-15. ‏ https://www.haftshahrjournal.ir/article_8496_b6027b42f3a23582c152c8068a17dfb3.pdf
فلاحت، محمدصادق.، کلامی، مریم. و نجات، مهدیس. (1403). «بهبودبخشی بسترهای تاریخی و طبیعی شهری با بهره‌گیری از رویکرد منظرفرهنگی». معماری ‏اقلیم گرم و خشک، 11(18)، 133-147. ‏https://doi.org/10.22034/ahdc.2024.20860.1775‎‏ ‏
فلاحت، محمدصادق.، کمالی، لیلا. و شهیدی، صمد. (1396). «نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری». باغ نظر، 14(46)، 15-22. https://www.bagh-sj.com/article_44351_aa8ca24637163ab5badfe748a79d57a2.pdf
مسعود، سید احسان.، عشرتی، پرستو.، فیضی، محسن.، و عینی فر، علیرضا. (1398). «توسعه چارچوب مفهومی ارزش در بازطراحی معماری داخلی استفاده مجدد ‏‏بناهای واجد ارزش نمونه‌موردی: زندان قصر به عنوان باغ موزه». نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 24(3)، 97-110.
‎‎https://doi.org/10.22059/jfaup.2019.272539.672192
Abbaszadeh, M., Mohammadmoradi, A., Amirkabirian, A., Ayashm, M., & Soltanahmadi, E. (2019). “Providing ‎value-based model for application of architectural heritage value in adopting conservation practices ‎Case Study: Takht-e Soleiman World Heritage Collection”. ‎Scientific Journal of Maremat & Me'mari-e Iran (quarterly), 8(16), 125-142. ‎http://mmi.aui.ac.ir/article-1-506-fa.html. (In Persion).‎
Appelbaum, B. (2007). Conservation Treatment Methodology. oxford: Butterworth-heinemann/elsevier.
‎ Ashworth, G. J., & Tunbridge, J. E. (2017). “Multiple approaches to heritage in urban regeneration: the case of ‎‎City Gate, Valletta”. Journal of Urban Design, 22(4), 494-501. ‎‎https://doi.org/10.1080/13574809.2015.1133230‎
Alpopi, C., & Manole, C. (2013). “Integrated Urban Regeneration – Solution for Cities Revitalize”. ‎Procedia Economics and Finance, 6, 178–185. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(13)00130-5‎‏ ‏ Bratuškins, U., Zaleckis, K., Treija, S., Koroļova, A., & Kamičaitytė, J. (2020). “Digital information tools ‎for urban regeneration: Capital’s approach in theory and practice”. Sustainability, 12(19), 8082. ‎https://doi.org/10.3390/su12198082‎‏ ‏ Brown, D. G. (2001). Characterizing the Human Imprint on Landscapes for Ecological Assessment. In M. ‎E. Jensen & P. S. Bourgeron (Eds.), A Guidebook for Integrated Ecological Assessments (pp. 404-‎‎415). Springer New York. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-8620-7_28‎‏ ‏ Brown, J., Mitchell, N., & Beresford, M. (2005). The protected landscape approach : linking nature, ‎culture ‎and community. IUCN – The World Conservation Union.
‎ Burgos Vargas, C., & Mora Alonso-Muñoyerro, S. (2022). “About the validity of Alois Riegl’s The Modern ‎Cult ‎of Monuments”. Journal of Architectural Conservation, 28(3), 183-196. ‎‎https://doi.org/10.1080/13556207.2022.2045807 ‎ Carmon, N. (1999). “Three generations of urban renewal policies: analysis and policy implications”. ‎Geoforum, 30(2), 145-158. https://doi.org/10.1016/S0016-7185(99)00012-3‎‏ ‏ Carter, A., & Roberts, P. (2017). Strategy and Partnership in Urban Regeneration. In P. Roberts, H. Sykes, ‎& R. ‎Granger (Eds.), Urban Regeneration. SAGE. ‎
Charter, B. (1997). Charter for Places of Cultural Significance Australia ICOMOS (revised in 1999). ‎ Feilden, B. (2003). Conservation of historic buildings. Oxford: Elsevier. ‎
Feilden, B. M., & Jokilehto, J. (1998). Management guidelines for world cultural heritage sites. ICCROM, ‎‎Rome.
Galdini, R. (2005). “Urban Regeneration Process - The Case Of Genoa, An Example Of Integrated Urban ‎Development Approach”, 45th Congress of the European Regional Science Association (ERSA): ‎‎Land Use and Water Management in a Sustainable Network Society, Amsterdam.‎
Gunay, Z. (2010). “Conservation versus Regeneration?: Case of European Capital of Culture 2010 Istanbul”. ‎‎European Planning Studies, 18(8), 1173-1186. https://doi.org/10.1080/09654311003791234 ‎
Güzey, Ö. (2009). “Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization”. ‎Cities, 26(1), 27-37. https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.11.006‎‏ ‏ Hassan, G. F. (2012). “Regeneration as an approach for the development of informal settlements in Cairo ‎metropolitan”. Alexandria Engineering Journal, 51(3), 229-239. ‎ https://doi.org/10.1016/j.aej.2012.02.003‎‏ ‏
ICOMOS. (1994). Nara Document on Authenticity, Accessed March 17, 2016. Izadi, A., Mohammadi, M., Nasekhian, S., & Memar, S. (2020). “Structural functionalism, social ‎sustainability and the historic environment: a role for theory in urban regeneration”. The Historic ‎Environment: Policy & Practice, 11(2-3), 158-180. ‎https://doi.org/10.1080/17567505.2020.1723248‎‏ ‏ Jones, M. (2003). The Concept of Cultural Landscape: Discourse and Narratives. In H. Palang & G. Fry ‎‎(Eds.), Landscape Interfaces: Cultural Heritage in Changing Landscapes‎‏ ‏‎(pp. 21-51). Springer ‎Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-017-0189-1_3‎‏ ‏ Jones, P., & Evans, J. (2008). Urban Regeneration in the UK. SAGE Publications. ‎https://doi.org/10.4135/9781446269381‎‏ ‏ Kocabas, A., & Gibson, M. (2002). “London: Sustainable Regeneration - Challenge and Response ‎Proceedings” - 1st International Urban Design Symposium, Istanbul. Konijnendijk, C. C. (2008). The Forest and the City: The Cultural Landscape of Urban Woodland. ‎Springer Netherlands‏.‏ La Rosa, D., Privitera, R., Barbarossa, L., & La Greca, P. (2017). “Assessing spatial benefits of urban ‎regeneration programs in a highly vulnerable urban context: A case study in Catania, Italy”. ‎Landscape and Urban Planning, 157, 180-192. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.05.031‎‏ ‏ Lak, A., Sharifi, A., Khazaei, M., & Aghamolaei, R. (2021). “Towards a framework for driving sustainable ‎urban regeneration with ecosystem services”. Land Use Policy, 111, 105736. ‎ https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105736 Lazarević, S., Arbutina, D., & Popović, S. G. (2022). “The Role of the Archeological Heritage Sites in the ‎Process of Urban Regeneration of UNESCO’s Cities—Boka Bay Case Study”. Sustainability, ‎‎14(3:1566). https://doi.org/doi.org/10.3390/su14031566‎‏ ‏ Lichfield, N. (2009). Economics in urban conservation. Cambridge University Press.
‎ Nocca, F., & Fusco Girard, L. (2018). “Towards an Integrated Evaluation Approach for Cultural Urban ‎Landscape Conservation/Regeneration”. REGION, 5(1), 33-51. https://doi.org/10.18335/region.v5i1.160. https://openjournals.wu-wien.ac.at/ojs/index.php/region/article/view/160 O’Donnell, P. M. (2008). “Urban cultural landscapes and the Spirit of Place”. 16th ICOMOS General ‎Assembly and International Symposium.
Pourjafar, M., & Dehghani, F. (2011). “Role of Cultural Landscapes Regeneration in the Enhancement of ‎the Quality of Citizen Life (case study: Zandieh Complex of Shiraz)”. Naqshejahan- Basic studies ‎and New Technologies of Architecture and Planning, 1(1), 81-94‎‏.
(In Persion). Rățulea, G. G., Csesznek, C., Borcoman, M., & Sorea, D. (2023). “Cultural Landscape as a Resource for ‎Urban Regeneration in Rupea (Romania)”. Land, 12(11), 1985. https://doi.org/10.3390/land12111985
Roberts, P. (2017).‎‏ ‏The Evolution, Definition and Purpose of Urban Regeneration. In P. Roberts, H. Sykes, ‎& R. Granger (Eds.), Urban Regeneration. SAGE‏. ‏ Sadeghian, H., Khalili, A., & Nayeri fallah, S. (2020). “Cultural Landscape Components of Abbasabad city ‎of ‎Mazandaran”. Scientific Journal of Maremat & Me'mari-e ‎Iran ‎‎(quarterly), 10(24), 43-62. https://doi.org/10.52547/mmi.10.24.43. (In Persion).
Stephenson, J. (2008). “The Cultural Values Model: An integrated approach to values in landscapes”. ‎Landscape and Urban Planning, 84(2), 127-139. ‎https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2007.07.003‎‏ ‏ Tallon, A. (2010). Urban Regeneration in the UK. Routledge‏. ‏ Tan, X., & Altrock, U. (2016). “Struggling for an adaptive strategy? Discourse analysis of urban ‎regeneration processes – A case study of Enning Road in Guangzhou City”. Habitat International, ‎‎56, 245-257. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2016.06.006‎‏ ‏ Tsenkova, S. (2003). Chapter 1: Urban Regeneration: Learning from the British Experience. In S. ‎Tsenkova (Ed.), Urban Regeneration: learning from the British Experience. Faculty of ‎Environmental Design, University of Calgary. ‎https://books.google.com/books?id=BueOAAAACAAJ‏ ‏ UNESCO. (1972). Convention Concerning The Protection Of The World‏ ‏Cultural And Natural Heritage, ‎Adopted by the General Conference at its seventeenth session‏. ‏ UNESCO. (2002). Investing in World Heritage: past achievements, future ambitions. A guide to ‎International Assistance. In. Paris‏.‏ UNESCO. (2021). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention‏. ‏ Wahurwagh, A., & Dongre, A. (2015). “Burhanpur Cultural Landscape Conservation: Inspiring Quality for ‎Sustainable Regeneration”. Sustainability, 7, 932-946. https://doi.org/10.3390/su7010932‎‏ ‏ Xiang, P., Yang, Y., & Li, Z. (2020). “Theoretical Framework of Inclusive Urban Regeneration Combining ‎Nature-Based Solutions with Society-Based Solutions”. Journal of Urban Planning and ‎Development, 146(2), 04020009-04020001,04020011. https://doi.org/10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000571
Zhang, Y. (2024). “How Does Cultural Planning Empower Historic District and Urban Regeneration-Case ‎in the China Baroque Historical Street in Daowai District, Harbin”. Highlights in Business, ‎Economics and Management, 26, 19‎‏7-203. ‏https://doi.org/doi.org/10.54097/rsv0gm42‎‏ ‏ Ziyaee, M. (2018). “Assessment of urban identity through a matrix of cultural landscapes”. Cities, 74, 21-31. ‎https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.10.021‎‏
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
دوره 29، شماره 3
مهر 1403
صفحه 57-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار