Architectural recreation of Hassan Padishah Mosque in Tabriz

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD student

2 Department of Art & Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University

3 Associate Proffessor

Abstract

Hassan Padishah Mosque was constructed in 15th century upon the order of Uzun Hasan, the ruler of Aq Qoyunlu dynasty, in Tabriz, Iran. This building was the central core of an urban complex known as Nasriyya which was located in front of the Sahib Abad garden. Destructive earthquakes of the later periods had severely affected the original composition of this mosque. While current remains assert a Safavid and Qajar interventions which are replaced with the older collapse of Nasriyya complex, architectural discoveries of recent restoration projects besides literary evidence of travelers contemporaneous with Aq Qoyunlu and Safavid dynasty remain the main focus of attention. This paper will be focused on the architectural recreation of Hassan Padishah Mosque in Tabriz through the 15th century. There is no exact evidence as to what exactly the architectural theme of this mosque is. Although studying the architectural remains of this mosque suggests a probable link with other Timurid buildings, especially the Gur-e-Amir in Samarkand, the mausoleum of Khoja Ahmad Yasawi, the Sayid Alauddin and Pahlavan Mahmud in Uzbekistan, the mausoleum of Muhammad al-Buharzi in Bukhara, the mausoleum of Qazi Zade in Samarkand, as well as the Blue Mosque in Tabriz but the lack of suitable comparative data hindered the possibility of pinpointing when, how, in which aspects and in which way this architectural layout transmitted to this mosque. Otherwise, as one vector of architectural acculturation, this coincidence might have a close relationship with architectural developments occurring within the Timurid architecture. Here, the research method is structured to cater two levels. In the first level, it started from much broader aspects of architectural details by putting emphasis on the architectural approach to study the minute characteristics of this monument in detail. The second level of the study is that of typological comparison which basically focused on the taxonomic classification of physical characteristics commonly found in contemporary buildings. In conclusion, it combined these two at the end to make a proposition regarding the architectural layout of Hassan Padishah Mosque in the Nasriyya complex.
The fundamental conclusions about the architectural theme of Hassan Padishah Mosque can be categorized as follow:
1-From structural point of view, this mosque is constructed based on a symmetrical plan in a square enclosure. The main entrance was located on north leading to a domed chamber with a drum. Four lofty minarets on the four corners indicates a Timurid influence like the Gur-e-Amir in Samarkand, and together, they both illustrate similar aspects of a common attitude.
2-What is noteworthy in recognition of Hassan Padishah Mosque is the position of the smaller dome (tomb) in the southern side that attest its Timurid origins in Central Asia.
As discussed earlier, it is possible to conclude that the main idea of Hassan Padishah Mosque was to repeat the form of burial monuments in Transoxiana, Turkestan, Afghanistan, as well as the Blue Mosque of Tabriz. The main structure of Hassan Padshah Mosque is designed based on the architectural complex style of the 9th century AH.

Keywords

References

آجورلو، بهرام، 1389، "درآمدی بر سبک معماری آذربایجان." باغ نظر (انتشارات فروغ آزادی)،صص 14-3 .

اعتمادالسلطنه, حسن خان،1368، مراه البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران، دانشگاه تهران.
انصاری, مجتبی، احد، نژاد ابراهیمی، 1389،"هندسه و تناسبات در معماری دوره ترکمانان قویونلو-مسجد بود (فیروزه جهان اسلام)،" کتاب علوم و فنون،
بدلیسی، 1377، شرف الدین بن شمس الدین، تهران، اساطیر.
بلر، شیلا، و جاناتان بلوم،1391، هنر و معماری اسلامی،با ترجمه یعقوب آژند، تهران، سمت.
بلیلان اصل، لیدا، و فهمیه ،دوستار، 1397، "بررسی ویژگی‌های بصری نگاره تبریز از کتاب بیان منزل و گونه‌شناسی عناصر ساختاری آن در قرن دهم هجری،" نگره ،شماره 48.
بلیلان، لیدا، 1397، دارالسلطنه‌ی تبریز (پایتخت ناشناخته مزارات ایران)،تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.
حجت، عیسی، آزیتا ،بلالی اسکویی، و ثنا، یزدانی،1398، "مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی و کارکردی میدان صاحب آباد تبریز و میدان نقش جهان اصفهان در ادوار تاریخی،" پژوهش های معماری اسلامی.
حناچی، پیروز، و احد ،نژاد ابراهیمی، 1385،"بازخوانی میدان صاحب‌آباد از روی تصاویر شاردن و مطراقچی براساس متون تاریخی (از شکل گیری تا دوره صفویه)،" نشریه هنرهای زیبا، شماره؟؟؟،صص 35-44.
ذکا،یحیی،1368،مقاله شکل گیری تبریز، شهرهای ایران، به کوشش محمد یوسف کیانی،تهران، چاپ اول، جلد سوم، انتشارات جهاد دانشگاهی.
رهنورد، زهرا، 1398، نگارگری، تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی،تهران، سمت.
روملو، حسن بیگ،1357، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات بابک.
سفرنامه‌های ونیزیان، 1349، سفرنامه‌های ونیزیان در ایران، با ترجمه منوچهر امیری، تهران،امیرکبیر.
سلطان زاده، حسین، 1387، فضاهای معماری و شهری در نگارگری ایرانی، تهران، انتشارات چهارطاق.
1393، شاهنامه شاه تهماسبی، تهران،فرهنگستان هنر.
شایسته‌فر، مهناز، 1386، "جایگاه مضمونی و زیباشناسی شعر در نگاره‌های خمسه شاه تهماسبی،" مطالعات هنر اسلامی.
طاووسی، محمود، و آمنه ،درودگر، 1390، "چگونگی بازنمایی فضا و معماری در نگاره‌های هزار و یک شب مصور صنیع الملک،" هنرهای تجسمی نقش مایه،
علی اکبر نفیسی، 1355، فرهنگ نفیسی (ناظم الاطبا)،جلد چهارم.
عمرانی، بهروز، و محمد، امینیان، 1386،"گمانه زنی در میدان صاحب‌آباد و مجموعه حسن پادشاه،"دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان،صص 91-118.
غیاث الدین محمد ،رامپوری، 1242ه.ق. غیاث اللغات، به کوشش محمد دبیر سیاقی، جلد دوم، به سرمایه کانون معرفت.
فروتن، منوچهر،1384،"درک نگارگران ایرانی از ساختار فضای معماری ایران (دوره های ایلخانی و تیموری و اوایل صفوی، 619 - 995 ق / 1218 - 1587 م)،" نشریه خیال.
کارری، جملی، 1348، سفرنامه کارری، با ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز، اداره کل فرهنگ ، هنر اذربایجان شرقی.
کارنگ، عبدالعلی، 1374، آثار باستانی آذربایجان، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و انتشارات راستی نو، چاپ دوم.
کبیر صابر، محمد باقر، حامد مظاهریان و مهناز پیروی ، 1393، “ریخت شناسی معماری مسجد کبود،” مطالعات معماری ایران.
کربلائی تبریزی، حافظ حسین،1383، روضات الجنان،تصحیح جعفر سلطان القرائی، تبریز، نشر ستوده.
گلمبک، لیزا، دونالد ویلبر  و رنتا ،هلد، 1375، معماری تیموری در ایران و توران، با ترجمه کرامت الله افسر و محمدیوسف کیانی، سازمان میراث فرهنگی کشور.
گودین، گادفری، 1388، تاریخ معماری عثمانی، تدوین توسط اعظم حاج علی اکبری، منصور احمدی و بهنام صدری، با ترجمه اردشیر اشراقی، تهران، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
محمدزاده، شبنم و امیر، منصوری، 1397، "ارتباط مجموعۀ مظفریه با سازمان فضایی شهر تبریز از دورۀ قراقویونلوها تا دورۀ قاجار،" باغ نظر،صص 15-24.
مرادی ، امین و منصور ،حسین‌پور،1396، معماری شمال غرب ایران در دوره ترکمانان، تبریز، بهاردخت.
مطراقچی، نصوح، 1379، بیان منازل، ترجمه و تعلیق، رحیم رییس‌نیا، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.
مینورسکی، ولادیمیر فئودوروویچ،1394،تاریخ تبریز، با ترجمه یعقوب آژند و عبدالعلی کارنگ، تبریز،نشر آیدین.
نادر میرزا، 1373، تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، مقدمه و تصحیح و تحشیه غلامرضا، طباطبایی مجد، تبریز، ستوده.
نصیری نیا، پیمان و عیسی ،حجت، 1395،"تاملی در تحولات ساختاری معاصر شهر تبریز و تاثیر آن بر هویت شهر،" نشریه هنرهای زیبا،شماره؟؟؟؟،صص 54-41.
هیلن براند، رابرت، 1377، معماری اسلامی، با ترجمه ایرج اعتصام، تهران، چاپ شهرداری تهران.
ویلبر، دونالد، لیزا گلمبک و رنتا ،هلد، 1374، معماری تیموری در ایران و توران، با ترجمه محمد یوسف کیانی و کرامت الله افسر، تهران، شورای کتاب سازمان میراث فرهنگی کشور.
 
Aube, Sandra. 2016. "The Uzun Hasan Mosque in Tabriz: New Perspectives on a Tabrizi Ceramic Tile Workshop." Mugarnas online 32-62.
Chardin, Jean. 1675. Voyages en Perse. Paris: D’ailleurs.
O'kane, B. 1998. “From Tents to Pavilions: Royal Mobility and Persian Palace Design.” In Art Orientalis Vol.23.
 
 
 
 
 
 
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Volume 25, Issue 1
March 2020
Pages 91-104

Files

Share

How to cite

Statistics