تحلیل کران‌های مسکونی روستای تاریخی کندوان با رویکرد تولیدی- معیشتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه آموزشی معماری

2 هنر اسلامی تبریز

چکیده

یکی از عوامل تعیین کننده در توسعه مجتمع­های زیستی، بُعد اقتصادی است. سکونت­گاه‌های انسانی، به دنبال تغییر در شیوه کوچ­نشینی عموماً بر پایه کشاورزی و دامداری و فعالیت­های وابسته به آن، رشد و گسترش یافته‌اند. اقتصاد و نظام تولیدی، نه تنها گویای کارکرد این کانون‌های زیستی است، بلکه عامل مهم و تاثیرگذاری بر بافت، کالبد و شکل منازل مسکونی نیز هست. آنچه که در این بحث دنبال می‌شود، درک و فهم نقش عوامل تولیدی در شکل‌گیری کران‌های مسکونی روستای تاریخی کندوان است. در این مطالعه، روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسی مورد استفاده بوده است و گردآوری اطلاعات این مطالعه در دو بخش مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی بوده و تلاش شده از طریق پدیدارشناسی و مصاحبه باز و عمیق، دلایل نهان پدیده مورد مطالعه، فهم و تبیین گردد. نتایج پژوهش نشان داد که فضاهای زیستی و قدیمی روستای کندوان، در جوابگویی به عملکردها شکل­گرفته است. همچنین با نظر به تغییرات پیش­آمده و توجه به مشاغل جدید چون گردشگری، فضاهای تولیدی- معیشتی کران‌‌ها از عملکردهای سابق فاصله گرفته و به فضاهای زیستی ساده مبدل شده است. امروزه با نظر به تغییرات پیش‌آمده در شرایط معیشتی ساکنان، جهت احیاء و بکارگیری ظرفیت‌های محیطی و انسانی در این بخش، می‌بایست ویژگی‌های کالبدی و عملکردی این کران‌ها و ویژگی‌های معیشتی مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of residential “karaan” in historical village of “Kandovan”with livelihood approach

نویسندگان [English]

  • Rahmat Mohammadzade 1
  • NAHIDEH REZAEI 2
1 Associate professor of architecture, Tabriz University
2 دانشجوی دکتری معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
چکیده [English]

Lives of people in rural areas are highly depended on the dynamic economy and continuous production processes; therefore, the sustainable livelihood and secure economic play an essential role in rural areas.  Human habitation had developed from the nomadic way and expanded due to the presence of agriculture, animal husbandry, and related activities. Not only do economy and manufacturing system represent the function of these areas but also, they can be deemed as an underlying reason in the texture, forms, and landscape of the residential dwellings. In fact, the agricultural revolution and breeding livestock have made a significant impact on the lifestyle. Therefore, fundamental changes have been made in human activities and behaviors. Human communities were formed since agriculture requires permanent presence of a human in the place and animal husbandry needs to look for postures for feeding the livestock. In fact, due to these improvements in human’s lifestyle, they could not meet their needs through the sheer search for residential areas. Therefore, interfering in the environment to adapt it to new demands found other dimensions. Following this, thereby implementing the novel techniques, the standards of lifestyle were improved and the idea of providing a stable place has begun as if it led to improving the quality of habitation and livelihood. Thus, the beginning of the formation of “housing” coexisted with a period in which the human being was seeking to follow a production system. The difference in the forms of the houses has its root in the distinctions of the way of life and the production system. Rural residential areas represent the daily life of people with a variety of activities. With this in mind, besides a concise review of the root reasons of the creation of Kandovan village in the Osku County, this paper describes the relationships between the economic structures, manufacturing system, and production of livelihood spaces in the village. This village, one of the most famous communities in Iran, It is located in Azerbaijan region, and historically, it’s about 700 years old. Kandovan lies on the northern slopes of Mount Sahand and is famous for its rock-cut architecture which was created by the volcanic interactions of this mountain. Secondary resources and direct observations through field research were the two critical methodological steps for this paper based on phenomenology and qualitative approaches. The results represent that livelihood has important role in composition and formation of space of Karaan houses. Living spaces are shaped in responding to functions .These homes likewise the other houses have different parts such as living room, kitchen, storage and warehouse and utility system. All production - livelihoods activities related to livestock, agriculture, and other service activities, even other social and cultural activities, all have done at Karaans’ space. Nowadays, beacause of the Extensive changes in lifestyles and human activities, the environmental and human capacities, must be rehabilitated and utilized. For this purpose, the physical and functional characteristics of these Karans livelihood activities must be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • Kandovan village
  • Residential Karaans
  • livelihood approach
اکبری، سعید و بمانیان، محمدرضا (1387)، اکوتوریسم روستایی ونقش آن در توسعه روستای کندوان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره 1، صص 150-131.
امیرخانی، آرین؛ بقایی، پرهام؛ انصاری، مجتبی و پورجعفر، محمدرضا (1387)، جستاری بر خصوصیات معماری بومی روستای بومی روستای کندوان و مقایسه آن با نمونه مشابه در گورمه آناتولی، نماد گلستان، سال 2، شماره8، صص 29-36.
امینیان، سعید و امیرخانی، آرین (1390)، توسعه و بهسازی سکونت­گاه­های انسانی (تجارب هند، چین و اسکاتلند در بهسازی سکونت­گاه­های روستایی، انتشارات جهاد دانشگاهی)، تهران.
خداوردی‌زاده، محمد؛ حیاتی، باب اله و کاووسی کلاشمی، محمد (1378)، برآورد ارزش تفرجی روستای تاریخی کندوان استان آذربایجان شرقی با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط، نشریه علوم محیطی، سال 5، شماره 4، صص 43-54.
دهقان نیری، ناهید و اسدی نوقابی، احمدعلی (1379)، اصول تحقیق، روش­ها، ارزیابی و کاربرد، انتشارات اندیشه رفیع، تهران.
راپاپورت، آموس (1392)، انسان‌شناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان، نشر حرفه هنرمند، تهران.
رضوانی، عبدالصمد (1386)، کندوان (نمایش هنر انطباق انسان با طبیعت)، رشد آموزش جغرافیا، دوره 21، شماره 2، صص 55-48.
سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان‌شرقی (1373)، مردم شناسی روستای کندوان، طرح پژوهشی، مرکز اسناد میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی.
سرشماریعمومینفوسومسکنسال (1390)، مرکز آمار ایران.
سرفرازیان، امیرحسین (1393)، روزنامه فرصت امروز، 18 بهمن 93.
سولیوان، آرتور (1386)، مباحثی در اقتصاد شهری، ترجمه جعفر قادری و علی قادری، انتشارات نور علم، تهران.
سامع سردرودی، محمد (1383)، کندوان و معماری صخره­ای آن، نشریه فرهنگ مردم، شماره 10، صص 32-25.
سعیدی، عباس و امینی، فریبا (1389)، ناپایداری سکونت­گاه و تحول کارکردی مسکن روستایی (مورد مطالعه: روستای خفر، ناحیه نطنز- بادرود)، فصلنامه علمی- پؤوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال هشتم، شماره 27، صص 43-29.
صبری، حمید (1386)، آذربایجان‌شناسی 2، کندوان بهشت گمشده، چاپ دوم، هماذر، تبریز.
طرح هادی روستای کندوان (1382)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، استان آذربایجان­شرقی.                    
کاستلز، مانوئل (1380)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ج 1، ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز، چاپ اوّل، طرح نو، تهران.
کریمی، صدیقه و نصر، احمدرضا (1392)، روش تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه، فصلنامه پژوهش، سال 4، شماره 1، صص 93-71.
گرجی‌مهلبانی، یوسف و سنایی، المیرا (1389)، معماری همساز با اقلیم روستای کندوان، مسکن و محیط روستا، شماره 129، صص 2-19.
مدنی پور، علی (1395)، طراحی شهری، فضا و جامعه، ترجمه: بهناز امین­زاده، راضیه رضابیگی ثانی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
مهندسین مشاور پدیده صامت (1387)، ساماندهی و حفاظت از روستاهای با ارزش (روستای تاریخی کندوان)، سازمان میراث فرهنگی، ؟؟؟؟؟؟
نیک خلق، علی اکبر (1382)، جامعه روستایی، انتشارات چاپخش، تهران.
همایون، غلامعلی (1354)، روستای تاریخی، مجله بررسی های تاریخی، سال 12، شماره 1، صص 157-216.
Aien, S; Kordjamshidi, M & Pourfallah. H (2012), An investigation on thermal performance of rocky architecture approaching thermal comfort with less energy load, 28th international plea conference opportunities, limits & needs towards an environmentally responsible architecture Lima, Peru 7 - 9 November 2012.
Huque, A (1982), The mith of self-help housing, In Pitter jones and others, ????????????
Mera, G.C (2011), Rural structures in the tropics: design and development, ????????????.
Norberg-Schulz, Ch (1985 ),The Concept of Dwelling: On the Way to Figurative Architecture, Rizzoli press; 1st edition, New York. 
UNESCO World Heritage Center (2009), Cultural Landscape; http://whc.unesco.org/en/culturallandscape1#/; [visited on December 2017, 28].
URL1: https://fa.wikipedia.org/wiki/( دسترسی در 15/08/1396). کندوان
URL 2: www.eaz.ir – (دسترسی در 11/11/1394). سایت اینترنتی اداره کل هواشناسی استان آذربایجان شرقی
URL 3: https://www.fardanews.com/fa/news/547778 (دسترسی در 14/09/1396).