Revisiting the Role of Thought Currents of the Safavid Era in the Shaping of the Facades of the Mosques Built Based on the Principles of Isfahan School of Architecture

Authors

Abstract

since the government, following the Shi’ie doctrine, paid special attention to art and architecture, the School of Isfahan found the opportunity to manifest the Shi’ite beliefs in architecture. The rare combination of art, Shi’ism and illumination gave this era a unique identity, which manifested itself more or less in the Isfahan school of art and architecture. Shia influence in the political and mental system for the first time in this era, provided the best situation for mental growth and merger of intellectual and religious currents based on Shia ideology. This paper deals with one of the principles governing the organization of art and architecture with the aim of re-examining the role of thought currents dominant at the Safavid era in architecture. The principle of hierarchy in architecture represents the effort to express the concept of transition and the gradual cognitive process. In traditional arts, this has been known as one of the basic principles. The mosque represents the most salient manifestation of this principle in architecture, which is related to the cognitive aspects of space. In particular, the entrance of the mosque as a place linking the worldly and the heavenly finds a celestial dimension, which prepares the person, through a cognitive process, for a transition from the material to the spiritual. The most salient instance of this principle in the architecture of mosques is the intelligent increase of spatial ranks. In this paper pursuing the principle of hierarchy in Iranian-Islamic thought, Mola Sadra Shirazi and illumination sheikh Sohrevardi ideas -that influences in art and architecture of this era- were investigated the evolution of these ideas in the design of mosques as a finest traditional art. With access the basic connection between this principle and Shiite, mystical and illumination though, were obtained the noticeable field for deeper analysis of the samples. A comparison of the facades of the mosques built in the era under study, the era when the school of Isfahan emerged, with previous facades, shows the following results: 1-A considerable increase of spatial ranks in the facades of the mosques built in the Safavid era, a characteristic which continues in a number of succeeding mosques As one of the most important results of this study. 2-A new method developed in the making of the entrance space of the mosques built in this era, used for the first time in the entrance space of the Shah Mosque in Isfahan. 3-The School of Isfahan has drawn the attention to the transition from without to within. The increase of the entrance ranks of the mosques explains the process of preparing the person coming to the mosque to say prayers to transit from the material to the spiritual. 4-The hierarchy principle, a major principle of architecture in the Shi’ite world, employed in the creation of architectural space is closely tied to the Shi’ite doctrine and the related concepts. A re-examination of this principle and intelligent application of it in modern architecture with no doubt would promote the structure and semiotics of architecture.

Keywords

References

ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین (1364)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، نشرحکمت، تهران.
اردلان، نادر، بختیار، لاله (1380)، حسِ وحدت، ترجمه حمید شاهرخ، نشرخاک، اصفهان.
استیرلن، هانری (1377)، اصفهان تصویری از بهشت، ترجمه جمشید ارجمند، تندیس نقره‌ای، تهران.
انصاری، مجتبی، اخوت، هانیه‌السادات، ملایی، معصومه (1387)، بررسی تأثیر عقاید مذهب شیعه بر ارتباطات فضایی مساجد شیعی، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه‌شناسی، سال ششم، شماره 23، صص 145 -174..
اوکین، برنارد(1386)، معماری تیموری در خراسان، ترجمه علی آخشینی، چاپ اول، بنیاد پ‍ژوهش‌های اسلامی، مشهد.
اهری، زهرا و حبیبی، سیّد محسن (1380)، مکتب اصفهان در شهرسازی (زبانشناسی عناصر و فضاهای شهری، واژگان و قواعد دستوری)، دانشگاه هنر، اصفهان.
بلخاری‌قهی، حسن (1388)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری سوره مهر، تهران.
بلخاری‌قهی، حسن (1388*)، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، تهران.
بهشتی، سیّدمحمّد (1375)، تأویل معماری مسجد با تأمّلی در مناسک حج ـ‌مسجد مکان معراج مؤمنین‌ـ، مجموعه‌مقالات اوّلین کنگره‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد اول، میراث فرهنگی کشور، تهران، صص 40ـ11 .
پیرنیا، محمد کریم (1376)، سبک شناسی معماری ایرانی، تدوین غلامحسین معماریان، چاپ پنجم، سروش دانش، تهران.
پوپ، آرتور (1388)، معماری ایران، ترجمه زهرا قاسم علی، نشر سمیرا، تهران.
تقوائی، ویدا (1386)، نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن، نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره 30، صص 43-51..
حاجی قاسمی، کامبیز (1375)، گنجنامه فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، مساجد اصفهان، دفتر دوم، انتشارات روزنه، تهران.
حبیبی، سید محسن، اهری، زهرا (1378)، معماری شهری مسجد در مکتب اصفهان دستور زبان و واژگان، مجموعه مقالات همایشِ معماریِ مسجد:گذشته، حال، آینده، صفحه6184، دانشگاه هنر، تهران.
حجت، مهدی (1384)، تشیّع و تأثیر آن بر هنر، فصلنامه شیعه‌شناسی، سال سوم، شماره11، صص 189-213.
خاتمی، محمود (1390)، پیش‌درآمد فلسفه‌ای برای هنر ایرانی، ویرایش فنی عباس رکنی، مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متین، تهران. ذکرگو، امیرحسین و دیگران (1382)، سیر هنر در تاریخ، انتشارات مدرسه، تهران.
سلطان زاده، حسین (1372)، فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران.
طباطبائی، محمدحسین (1370)، تفسیرالمیزان، ترجمه محمدجواد حجتی کرمانی، محمدعلی کرامتی قمی، چاپ پنجم، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، رجاء، تهران.
طبسی، محسن (1386)، شناسایی و تحلیل مؤثر بر تغییرات کالبدی و عملکردی معماری گرمابه‌های ایران دوره صفوی، پایان‌نامه دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس.
فلامکی، محمد منصور (1387)، ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری، چاپ سوم، فضا، تهران.
گروتر، یورگ کورت (1386)، زیبایی‌شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد، عبدالرضا همایون، چاپ چهارم، دانشگاه شهید بهشتی، مرکز چاپ و انتشارات، تهران.
مزاوی، میشل.م (1368) پیدایش دولت صفوی در ایران. ترجمه یعقوب آژند، چاپ دوم، نشرگستره، تهران.
محمدیان منصور، صاحب (1386)، سلسله‌مراتب محرمیت در مساجد ایرانی، نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره 29، صص 59-68 .
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1375)، الشواهد الربوبیه، ترجمه و تفسیر جواد مصلح، انتشارات سروش، تهران.
ندیمی، هادی1378))، حقیقتِ نقش، مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد دوم، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
نصر، سیدحسین (1375)، هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، دفتر مطالعات دینی هنر، تهران.
نصر، سیدحسین (1380)، معرفت و امر قدسی، ترجمه فرزاد حاجی میرزایی، نشر و پژوهش فرزان روز، تهران.
نصر، سیدحسین (1380*)، فصل فعالیّت‌های فکری، فلسفه و کلام از کتاب تاریخ ایران در دوره صفویان، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تاریخ ایران دوره صفویان، فصل نهم، جامی، تهران.
نصر، سیدحسین (1384)، آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمه انشاالله رحمتی، چاپ دوم، جامی، تهران.
نقی زاده، محمد، درودیان، مریم (1387)، تبیین مفهوم گذار در مبانی هویت تمدن ایرانی، نشریه هویت شهر، سال دوم، شماره 3، صص 73-84.
نقی زاده، محمد (1378)، حکمت سلسله‌مراتب در معماری و شهرسازی، مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلدسوم، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
نوایی، عبدالحسین و غفاری فرد، عباسقلی(1381)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، انتشارات سمت، تهران.
ویلبر، دونالد، گلمبک، لیزا (1374)، معماری تیموری در ایران و توران، ترجمه کرامت الله افسر و محمد یوسف کیانی، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.

Files

Share

How to cite

Statistics