تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران در خوانش تجددخواهانۀ متفکران ایرانی از تاریخ در عصر مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معماری ، پردیس هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران

چکیده

تجدد و روشنفکری، یکی از رویش‌های مهم فکری دوران مشروطه در ایران است که منجر به بازخوانی بسیاری از مفاهیم موجود از گذشته و بازتعریف آن‌ها براساس نگرش‌های نوی آن زمان می‌شود. این مقاله، ازطریق بررسی متون آن دوران و منابع مرتبط دیگر و با استفاده از روش تفسیری-تاریخی و تحلیل محتوا، برای پاسخ‌گویی به این سؤالات، که خوانش جدید از تاریخ توسط تجددخواهان چه نقشی در تکوین اندیشه میراث ملّی ایران داشت؟ و آثار معماری گذشتگان در این موضوع چه جایگاه و اثری داشتند؟ به بررسی مفهوم تجدد و مفاهیم مرتبط دیگر در این موضوع می‌پردازد. سپس مضمون تازه‌ای از مفهوم تاریخ از نگاه متجددان را که می‌توان آن را «خوانش تجددخواهانه از تاریخ» نام نهاد، مورد مداقه قرار می‌دهد. بررسی زمینه‌های "تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران" ناشی از پیامد این خوانش از اهداف این پژوهش است، که بر معماری باقی‌مانده از گذشتۀ ایران به‌عنوان رکنی مهم از تاریخ که هویت‌ساز و در فهم هستی و چیستی تاریخی ما اهمیت فراوانی دارد استوار شده است. آثاری که متجددان قصد دارند تا آن را به‌عنوان میراث ملّی ایرانیان به تایید، ثبت‌ و ضبط رسانده همه را به اهمیت آن واقف ساخته و بر حفاظت از آن تاکید ورزند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genesis of the Idea of National Architectural legacy of Iran In the Modernist Reading of History by Iranian Thinkers At the Constitution Age

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassan khademzade 1
  • Pouria Mahmoudi Asl Hamedani 2
1 Assistant Professor , School of Architecture, University College of Fine Arts , University of Tehran
2 M.A. of Architectural Studies of Iran, School of Architecture , University College of Fine Arts , University of Tehran , Tehran ,Iran
چکیده [English]

Modernity and enlightenment is one of the major intellectual sprouts of the Constitution Age in Iran, which lead to the re-readings of most of the concepts of the past, and their re-definition based on the new attitudes and approaches of that time. Among these topics was the concept of “history”. The intellectuals, influenced by the fundamental components of the new world such as rationalism and humanity and relying on the concepts such as “progress”, liked to offer  a new reading of the concept of history with regard to these components. This reading was conducted in an atmosphere where the new world had figured out new relationships in culture, society, politics… with peculiarities such as experimental sciences, power of criticism and rationalism and elimination of holy and lofty issues by setting up logic, something that threw a skeptical eye to most of the precedents. Therefore, it founded a new concept of the history by criticizing the previous theme of the history, which can be referred to as “a modernistic reading of history”. By studying the texts of those ages and other related sources authored after the Constitution era and by using an interpretative-historical and content analysis method, the present article seeks to answer to the questions as to:”What role did the new reading of the history by the modernists play in the genesis of the idea of national architectural legacy of Iran?”, and “What status and influence did the works of previous architects have on this issue?” In order to answer these questions the outlook of the modernists toward the architecture remained from the past need to be examined and explored as an important pillar of the history, which makes identity. Extension of the discussion of this article encompasses the individuals who are somehow known as the modernists of the Constitution Age. The objective of this research is to study the effect of modernistic reading of the history on the “Genesis of the idea of national architectural legacy of Iran” which is one of the outcomes of this new reading of the history. Therefore, it deals with the nature of this effect, its origins and its results in addition to studying the roots and continues toward the emergence of the idea of national architectural legacy of Iran. In order to achieve this objective, modernity is defined and the course of modernity in Iran is explored in an effort to follow the path of metamorphism of the concepts at the Constitution Age. Upon contemplation of the transformation occurred in the theme of the concept of history in the opinions of the modernists, the research studies the tendencies, which took, place in the opinions of modernists concerning the architectural works of the past and served as an evaluation of the genesis of the idea of national architectural legacy of Iran. The research also tries to show that this new attitude of the Constitution Age actually intended to confirm, record and register the historical architecture of Iran as a national Iranian legacy, notify everyone on its importance and emphasize on its conservation.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernity
  • Modernists
  • History
  • Constitution
  • National Legacy
  • Architecture
آبراهامیان، یرواند (1384)، ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، نشر نی، تهران.
آجودانی، ماشاءالله (1396)، مشروطه‌ی ایرانی، نشر اختران، تهران.
احمدی، بابک (1373)، مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک (1387)، معمای مدرنیته، نشر مرکز، تهران.
آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1395)، مکتوبات کمال‌الدوله و ملحقات آن، به‌اهتمام علی‌اصغر حقدار، باشگاه ادبیات، تهران.
آخوندزاده، میراز فتحعلی (۱۳۵۱)، مقالات، گردآوری باقر مؤمنی، انتشارات آوا، تهران.
آدمیت، فریدون (1394)، انحطاط تاریخنگاری در ایران (مقالات تاریخی)، به‌اهتمام سیّد ابراهیم اشک‌شیرین، نشر گستره، تهران.
اشرف، احمد (۱۳۹۵)، هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، نشر نی، تهران.
اکبری، محمدعلی (1393)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی (عصر قاجاریه و پهلوی اول)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
باطنی، محمدرضا (1396)، فرهنگ معاصر پویا. انگلیسی-فارسی، با دستیاری زهرا احمدی‌نیا، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران.
بیگدلو، رضا (1380)، باستانگرایی در تاریخ معاصر ایران، نشر مرکز، تهران.
توکلی طرقی، محمد (1381)، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، نشر تاریخ ایران، تهران.
جهانبگلو، رامین (۱۳۸۴)، بین گذشته و آینده، نشر نی، تهران.
جهانبگلو، رامین (۱۳۸۵)، مدرنیته، دموکراسی و روشنفکران، نشر مرکز، تهران.
چایلدز، پیتر (1389)، مدرنیسم، ترجمۀ رضا رضایی، نشر ماهی، تهران.
حقیر، سعید و کامل‌نیا، حامد (1394)، نظریه مدرنیته در معماری، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
راوندی، مرتضی (1383)، تاریخ اجتماعی ایران، ج دوم، نشر نگاه، تهران.
رحمانیان، داریوش (1382)، تاریخ علت‌شناسی انحطاط و عقب‌ماندگی ایرانیان و مسلمین (از اغاز دورۀ قاجار تا پایان دورۀ پهلوی)، مؤسسۀ تحقیقاتی علوم اسلامی-انسانی دانشگاه تبریز، تبریز.
زیباکلام، صادق (۱۳۸۲)، ما چگونه ما شدیم؛ ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی در ایران،انتشارات روزنه، تهران.
سروش، عبدالکریم (۱۳۸۱)، فربه‌تر از ایدئولوژی، مؤسسۀ فرهنگی صراط، تهران.
ضیاءابراهیمی، رضا (1396)، پیدایش ناسیونالیسم ایرانی؛ نژاد و سیاست بی‌جاسازی، ترجمۀ حسن افشار، نشر مرکز، تهران.
طالبوف، عبدالرحیم (1356)، کتاب احمد، با مقدمه و حواشی باقر مومنی، انتشارات شبگیر، تهران.
طباطبایی، جواد، (1393)، تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا. جلد نخست: از نوزایش تا انقلاب فرانسه. جدال قدیم و جدید در الهیات و سیاسات، انتشارات مینوی خرد، تهران.
طباطبایی، جواد (1395)، تاملّی دربارۀ ایران جلد دوم: نظریۀ حکومت قانون در ایران. بخش نخست: مکتب تبریز و مبانی
تجددخواهی
، انتشارات مینوی خرد، تهران.
طباطبایی (الف)، جواد (1395)، تاملّی دربارۀ ایران جلد دوم: نظریۀ حکومت قانون در ایران. بخش دوم: مبانی نظریۀ مشروطه‌خواهی، انتشارات مینوی خرد، تهران.
فصیحی، سیمین (1371)، جریان‌های اصلی تاریخ‌نگاری در دورۀ پهلوی، نشر نوند، تهران.
فروغی، محمدعلی (1384)، مجموعه مقالات مقالات فروغی جلد اول، انتشارات توس، تهران.
کرمانی، میرزا آقاخان (۱۳۷۸)، سه مکتوب، به‌کوشش و ویرایش بهرام چوبینه، انتشارات شبگیر، تهران.
کرمانی، میرزا آقاخان (1382)، صدخطابه، به‌ویراستاری محمدجعفر محجوب، شرکت کتاب، تهران.
ملائی‌توانی، علیرضا (1392)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، نشر نی، تهران.
ملک‌زاده، مهدی (1325)، زندگانی ملک‌المتکلمین، شرکت نسبی علی‌اکبر علمی و شرکاء، تهران.
محلاتی، محمدعلی (۱۳۵۶)، مجموعۀ خاطرات و سفرنامه‌های ایران؛ خاطرات حاج سیاح، به‌کوشش حمید سیاح، موسسۀ انتشارات امیرکبیر، تهران.
میرسپاسی، علی (1394)، تاملّی در مدرنیتۀ ایرانی، ترجمۀ جلال توکلیان، نشر ثالث، تهران.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1379)، دولت و جامعه در ایران؛ انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمۀ حسن افشار نشر مرکز، تهران.
Modernity, From Oxford Dictionaries, Available at: https://en.oxforddictionaries.com/definition/modernity