جایگاه نیازهای بنیادین انسان در سیر تحولات مسکن (مطالعه موردی: شهر اردبیل مبتنی بر پیشینه تاریخی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشگاه

2 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

3 مدرس دانشگاه

چکیده

تحت پوشش قرار دادن نیازهای بنیادین انسان در علم روانشناسی محیطی از ویژگی‌های مهم یک مسکن بشمار می‌آید. مسکن باید بتواند نیازهای فرد را متناسب با بوم منطقه پاسخ داده و مشکلات ناشی از آن را مرتفع نماید. خانه بعنوان سازگارترین مکان با زندگی انسان شناخته‌شده و امروزه به علت عدم توجه به نیازهای اصلی کاربران، دچار تغییرات زیادی شده است به گونه‌ای که روندی به سوی بی‌هویتی و کاهش حس‌تعلق ساکنان را در پی دارد. در پژوهش حاضر هدف اصلی بررسی میزان توجه به نیازهای بنیادین انسان در دوره‌های متفاوت معماری می‌باشد؛ لذا در این راستا از ترجمان معماری، اصول مطرح شده توسط آبراهام مازلو به‌عنوان محور سنجش کیفیت پاسخگویی به نیازهای بنیادین بهره گرفته شده است. پژوهش بصورت توصیفی- تحلیلی بوده و روش تحقیق پیمایشی- دلفی است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Spss21 انجام گردیده و در نهایت نتایج طبق جداول آماری استخراج گردیده‌اند. در این مسیر جهت استخراج روند تغییرات الگوی مسکن شهر، خانه‌های شهر اردبیل به سه دوره سنتی، سنتی- معاصر و معاصر، تقسیم‌شده است. نتایج بدست آمده حاکی از وجود اختلاف معنادار در میزان پاسخگویی الگوهای مسکن به نیازهای اساسی افراد و کاهس حس تعلق و کیفیت زندگی در طی دورهای زمانی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of Fundamental Human Needs in Housing Developments (Case study: Houses in Ardabil city based on history of the city)

نویسندگان [English]

  • hamidreza azemati 1
  • Somayeh Pourbagher 2
  • vadood rostami 3
1 teacher
2
3 teacher
چکیده [English]

In recent centuries the relationship of man and the environment of the most important points of interest for researchers in the fields of architecture and behavioral sciences to the extent that today the bilateral relationship between humans and the environment and its impact on quality of life is no secret and environmental psychology is the result of interaction between the two aforementioned knowledge. Recognizing and taking into account the principles based on the basic needs of people, enhance the sense of space and satisfaction of their needs is real. The aim of this study was to evaluate the different architectural periods due to basic human needs housing, including traditional, contemporary and traditional contemporary; in this regard, the interpreter architecture, proposed by Abraham Maslow's principles as fundamental needs of quality-centric measurement is taken. The research is descriptive-analytic and Delphi technique is used.
The architectural components of housing morphology in the explored houses are categorized into factors like: physical form, spatial configuration and spatial elements. One of the main detectable spatial specifications of the studied habitations is the combination of three spatial elements of close space, open space and semi- closed space. Each of these elements used to be vitally experienced through practices of routine life and the ways of living among different residents. Different living activities such as cooking, praying, visiting and public works take place in combination of spatial structure.
Therefore, spatial properties of built environment give rise to the dynamic and adaptable capacity of accommodating the practices of routine life in these habitations. In addition, according to the results of interviews, courtyard, Tanaby and corridor are the spatial setting of social communications between family and neighborhoods. In this regard, the life cycle takes place in consecutive movements between open, close spaces and semi- closed. Semi- closed spaces like corridors, Ivan and close spaces like rooms, Tanaby and open spaces like courtyards are generally multi-functional in terms of being highly adaptable for meeting family or individual needs that have changed over time periods. It is noteworthy, unfortunately over time some efficient and particular elements have been removed of Ardabil houses. Spaces like Sandykh-Khanna (element like closets and cabinetsin the wall for putting stuff) and Arakasma (folding doors) were solutions used in the traditional inhabitants. but today these spaces have been removed. Spatial configuration of the studied houses is readable from the physical properties, morphological features and space usage. The common formal patterns can be classified into four main categories as the “I” shape and “I-I” shape and “L” shape and “U” shape configurations.
Data analysis was performed using Spss software and to evaluate the desirability of Ardebil in private housing patterns each need and ultimately results have been derived by statistical tables. The results showed no significant differences in the response to the basic needs of housing patterns have been studied in three periods. So that in relation to the meet the fundamental needs of people in the city of Ardabil housing patterns over time, the downward spiral is observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardabil housing
  • Environmental psychology
  • housing pattern
  • history
  • Fundamental Human Needs
  • Maslow's pyramid
آلتمن، ایروین (1382)، محیط و رفتار اجتماعی، خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، ترجمه علی نمازیان، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
الکساندر، کریستوفر (1386)، معماری و راز جاودانگی، راه بی زمان ساختن، ویراست دوم، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
امامقلی، عقیل؛ آیوازیان، سیمون؛ زاده محمدی، علی و اسلامی، سیدغلامرضا (1391)، روانشناسی محیطی، عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری، علوم رفتاری، دوره 4، شماره 14، صص 23-44 .
پالاسما، یوهانی (1388)، چشمان پوست، معماری و ادراکات حسی، ترجمه رامین قدسی، انتشارات گنج هنر و پرهام نقش، تهران.
حسینی، سیدهادی و باقریان، خدیجه (1393)، تحلیلی بر مؤلفه‌های سازنده کیفیت زندگی در شهر نوشهر، فصل نامه آمایش محیط، دوره7،، شماره 27، صص 78-55.
راپاپورت، آموس (1388)، انسان‌شناسی مسکن، افضلیان، خسرو، آستان قدس رضوی.
رضائیان، علی (1370)، اصول مدیریت، چاپ نخست، انتشارات سمت، تهران.
شولتز، کریستین نوربرگ (1384) ، روح مکان، به سوی پدیدار شناسی معماری، ترجمه محمد رضا شیرازی، انتشارات رخ داد نو، تهران.
طاهباز، منصوره و جلیلیان، شهربانو (1381)، بررسی روش های صرفه جوی انرژی در مسکن روستایی استان اردبیل، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ؟؟؟؟؟؟؟؟؟ .
عظمتی، حمیدرضا؛ رستمی، ودود و پورباقر، سمیه (1395)، مقایسه تطبیقی الگوی فضایی مسکن شهری مبتنی بر پیشینه تاریخی و اجتماعی شهر، مطالعه موردی: شهر اردبیل، نشریه تخصصی انجمن معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، شماره ؟؟؟؟، صص 25-31.
لنگ، جان (1393)، آفرینش نظریه معماری؛ نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، مترجم: علیرضا عینی فر، دانشگاه تهران.
مدیری، آتوسا (1387)، مکان، نشریه هویت شهر، دانشکده هنر و معماری علوم و تحقیقات تهران، شماره 2 ، صص50- ؟؟؟؟؟.
مرتضوی، شهرناز (1380)، روانشناسی محیط، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
مطلبی، قاسم (1380)، روانشناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری، نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 10، صص 52-67.
مک اندرو، فرانسیس تی (1387)، روانشناسی محیطی، ترجمه غلامرضا محمودی، انتشارات زرباف اصل، تهران.
موحد، م. و حسین زاده کاسمانی، م (1391)، رابطه ی اختلال هویت جنسیتی با کیفیت زندگی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره44، صص 111-142.
میری، سید حسن و شاکریزاده ابیانه، عباس (1390)، ازبردیهتاساریه، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
 
 
Maslow, A. H (1954), Motivation and Personality, Harper & Row, New York.