بررسی نقش حکومت، مردم و معماران در پیدایش کوی‌های مسکونی کوتاه‌مرتبة تهران در دورة پهلوی دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 استاد دانشکدة معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

3 استادیار دانشکدة معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران شاهد تحوّلات وسیعی در دوران پهلوی بودند. این تحوّلات، اثرات فرهنگی، جمعیّتی و کالبدی وسیعی بر جای گذاشتند. در این دوره، تمرکزگرایی، مهاجرت و سیاست‌های توسعه موجب رشد فزآیندة جمعیّت تهران شدند و به این ترتیب کمبود مسکن و گرانی زمین در پایتخت پدید آمد. در چنین شرایطی، کوی‌های مسکونی متعدّدی با بهره‌گیری از اصول معماری و شهرسازی نوین در اطراف تهران ساخته شدند که پیش از این سابقه نداشتند. با این وصف این پژوهش بر آن است که مشخّص نماید چه عواملی منجر به شکل‌گیری این رهیافت تازه شدند؟ آیا برای پاسخ به این پرسش بررسی تحوّلات معماری این دوران کفایت می‌کند؟ در  انجام این پژوهش از روش تحقیق تفسیری- تاریخی استفاده گردید و با بررسی نقش احتمالی حامیان و مخاطبان کوی‌ها، حکومت، مردم و معماران اضلاع نقش‌آفرین در پیدایش این رهیافت دانسته شده، نقش آنها در پیدایش و پذیرش این کوی‌ها مورد کاوش قرار گرفت. مشخّص گردید که نوگرایی در دوران پهلوی خصوصیت مشترک و علّت همسویی ارادة این سه عامل در مسیر پیدایش این کوی‌‌ها ‌است و در رسیدن به پاسخ نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این مطالعه نشان داد که همگرایی حکومت، مردم و معماران در یک تحوّل معماری ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying Roles of Government, Public, and Architects in Emersion of Low-rise Housing Complexes During the Second Pahlavi Period

نویسندگان [English]

  • Hamed Talebi 1
  • Eesa Hojjat 2
  • Mohammad farzian 3
1 M.A, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran
2 Professor, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran
3 Assistant Professor, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran
چکیده [English]

Political, social, and economic spheres of Iran underwent extensive changes during the Pahlavi period. These evolutions brought about far-reaching cultural, population, and physical effects. In this period, centralization, immigration, and development policies led to an increasing growth in the population of Tehran and consequently housing emerged in the capital. While the small-scale constructions were not sufficient to resolve the problem, several unprecedented low-rise housing complexes called “Kooy”s were built in Tehran’s suburbs based on the principles of modern urbanization during 1940s-1970s AD (1320s-1350s SH).Characteristics such as project-based housing complex building, applying the principles of modern urbanization, new building patterns, and relying upon new ways of dwelling were seen in these complexes.Thus, this research aims to identify factors that led to the development of such new approach. Is just studying the evolutions of architecture during this period sufficient for answering this question? This question directs the research towards an analysis of the potential role of the advocates and users of these complexes.Thus government, public, and architects have been considered as the factors which contributed to the emersion of this approach, their roles in the emersion and acceptance of that have been explored. The study revealed that modernism in the Pahlavi period was the common feature and cause of alignment of these three factors in the course of the development of this approach.Undertaking the task of alimentation and modernization by the Pahlavi modernist government engendered a new middle class, promoted a new lifestyle amongst people, engaged the government in the arena of housing and its espousal of modern architecture, and opened the way for emersion and reception of “Kooy”s.Furthermore, the spread of modernism among the public through changing their taste led to the acceptance of modern lifestyle and consequently of modern architecture. In addition, the arena of architecture through its new functions as well as the new architectural taste of the public has opened the way for a new architecture and its modernist architects designed new housing complexes by adopting western housing patterns. In these complexes, a wide range of Houses and Low-rise apartments were built. Residential units were simple or complex according to users’ needs and gradually moved away from traditional building patterns towards modern ones. Over time, the tendency to apartment building in these complexes increased and some apartment units were added to former complexes. For building these units, new methods of construction such as prefabrication were used.Hence, these complexes promoted a mass of symbols of modern architecture in the housing arena and were laid as a basis for building medium and high Rise complexes in following periods. This process occurred gradually as government, society, and architects were getting prepared, and as a result, an architectural style was created which had been learnt by modern architects, supported by government and regarded as an updated product by public. The study showed that a common will and convergence of government, public, and architects is necessary in order that a large-scale architectural evolution to take place

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • modernism
  • Modern architecture
  • Dwelling Evolution
  • residential complexes
آبراهامیان، یرواند (1389)، ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمه احمد گل‌محمّدی و محمّد ابراهیم فتّاحی ولیلایی، نشر نی، چاپ شانزدهم، تهران.
اژدری، عبّاس (1326)، ساختمان خانه‌های ارزان در ایران، آرشیتکت، سال اول، شماره 4، صص 133-125.
بانی‌مسعود، امیر (1388). معماری معاصر ایران: در تکاپوی بین سنّت و مدرنیته، نشر هنر معماری قرن، چاپ اول، تهران.
باور، سیروس (1388)، نگاهی به پیدایی معماری نو در ایران، نشر فضا، چاپ اول، تهران.
بسکی، سهیلا (1374)، آغازگران معماری امروز ایران، گفتگو با بهروز پزشکی، آبادی، سال پنجم، شماره 18، صص 91-86.
بسکی، سهیلا (1376)، گاهشمار تحولات شهرسازی جدید در ایران (2)، آبادی، سال هفتم، شماره 26، صص 24-4.
تکمیل همایون، ناصر (1379)، تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران، جلد سوم: از ویرانی دارالخلافه ناصری تا پایان دوره پهلوی، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
جوادی، محمد هادی (1374)، تجربه‌های دولت در خانه‌های ارزان، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران (ارگ بم)، جلد نخست، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران، صص 127-109.
حبیبی، سید محسن (1383)، از شار تا شهر، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، تهران.
حبیبی، سیّد محسن و برنارد هورکاد (1384)، اطلس کلانشهر تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، تهران.
حبیبی، سید محسن (1385)، شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، تهران. شیبانی، محمّد‌علی (1325)، پیدایش فکر تهیّة ساختمان خانه‌های دسته‌جمعی ارزان‌بها در ایران، آرشیتکت، سال اول، شماره 1، ص 28. صلاح، مهدی (1384)، کشف حجاب، زمینه‌ها، پیامدها و واکنش‌ها، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تهران.
فلامکی، محمد منصور (1385)، شکل گیری معماری در تجارب ایران و غرب، نشر فضا، تهران.
کیاکجوری، خدیجه (1351)، مشخصات کوی‌ها و مساکن در 9 محلّه شهر تهران (گزارش منتشر نشده)، وزارت آبادانی و مسکن، دفتر مطالعات و معیارهای ساختمانی، تهران.
مدنی‌پور، علی (1381)، تهران، ظهور یک کلانشهر، ترجمه حمید زرآوند، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، چاپ اول، تهران. URL 1: http://www.iranerooz.com/content/97498-
عکس-های-جالب-از-تبلیغات-قبل-از-انقلاب.html (visited on 08,14,2012 6:30 PM). URL 2: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Weissenhof_Mies_2.jpg (visited on 05,01,2014 10:50 PM). URL 3: http://www.urbipedia.org/images/9/92/Gropius.Colonia_Dammerstock.2.jpg (visited on 06,01,2014 8:00 AM). URL 4: http://ids.lib.harvard.edu/ids/view/18741467?width=560&height=560 (visited on 06,01,2014 7:30 AM).