مطالعه تطبیقی مفهوم فضا در معماری بومی و معماری مدرن

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور ایلام

2 دانشجوی دکتری معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله که به بررسی و تحلیل مفهوم فضا در معماری بومی و مدرن پرداخته شده است، ابتدا مفهوم فضا به صورت کلی و فارغ از جهت‌گیری سبکی و گرایشی به اختصار تبیین گردیده است. پس از آن به ارائه‌ی تعاریفی از هر کدام از انواع معماری‌های مذکور با استناد به گفته‌ی محققان و اندیشمندان حوزه‌های هنر و معماری پرداخته شده است. سپس با هدف تبیین تفاوت مفهوم فضایی که تخصص‌گرایان معماری در دوران مدرن، در نظر داشتند، با مفهوم فضایی که کیفیت ناخودآگاه معماری بومی در آن معماری پدید آورده است، براساس یک دسته‌بندی پنج‌گانه (با عناوین:1- تهی و ناتهی؛ 2- تخت و خمیده؛ 3- جزء و کل؛ 4- درون و برون؛ 5- جهت‌یابی و عدم جهت‌یابی)، مقایسه مفهوم فضا در هرکدام از این انواع معماری با توجه به نوع نگرش و رویکردی که از درون خود آن حوزه، به آنها وجود دارد، صورت گرفته است و در نهایت با مقایسه این مفاهیم در قالب پنج‌گانه‌ی مزبور، تفاوت‌های کیفی مفهوم فضا در دو حوزة بومی و مدرن، ارایه شده که نشان می‌دهد معماری تخصص گرای مدرن، مفاهیمی از فضا را مبدأ و اصل در کار خود قرار داده است که با انگاره‌های ذهنی انسان (در شکل اصیل و بومی خود) متفاوت و گاه کاملا متضاد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of the Space Concept in the Vernacular Architecture and Modern Architecture

نویسندگان [English]

  • Sajad Damyar 1
  • Masoud Nari Ghomi 2
1
2
چکیده [English]

In this article which deals with the survey and analytic concept of space in vernacular and modern architecture, first the concept of space is explicated generally while it is briefly free of style and orientation. Then, it offers explanations of each kind of above mentioned architectures that has been invoked by researchers and intellectuals about art and architecture. Then differences of the space concepts which architecture specialist has been considered in modern era, with those of vernacular architecture as non-specialist product of human, are described in five directional classifications. This comparison of space concepts is based upon view of subjects of inner field of the two kind of architecture: 1- Empty and not empty: for the vernacular person there is no real void in world, but all spaces are full of meaning and spirits. But the thought of modern era is started with making empty of space –as an absolute space. 2- Flat and bent: objective space for the vernacular person –the following subjective space- has a meaningful bend. This is a matter that in modern era has lost because of its separation in two objective and subjective worlds, and the objective space is conceived as a monotonously in contrast with objective duplications. 3- Monotonous and articulated: in the view of the vernacular person, human is a part of a whole coherent and he has forwarding completely will, so he can engage in slight activity in the art or the organization of environment without worrying about missing the wholeness. But in the modern view of architecture making artificial and objective framework is a necessity for having a holistic setting. 4- Inside and outside: in view of vernacular being inside, is an original concept, while understanding of outside is follower. Vernacular human’s subjectivity sees the enclosure as highest satisfactory quality of space and it is the threshold which vastly occupies his mind to be organized. Understanding of modernists from this statement is of two kinds: for orthodox modernists the obscuring boundary of inside and outside or transparency, is seen as the most appropriate quality of space to fit with modern era, but for critical modernists there is some hesitation about the concept and some of them are inclined toward enclosed inner space, but from different view point compared with vernacular people. 5- Orientation and wandering: the context of vernacular architecture is the nature, which is created in coordination with the nature and the nature is directional intrinsically while for modernists it is the metropolis that is the scene of architecture and its obvious as well as desired quality for them is wandering. Finally, with comparison of these concepts in the form of mentioned fivefold, the quality differences of the space concept has been presented which show that the produced space of modernists as specialists of architecture is basically opposite to those of their people who were vernaculars in general view, even in 19th century. This proposes a neglected understanding of space which belongs to these people and is the basis of popular architecture of 20th century which requires another enquiry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative Study
  • Modern architecture
  • Space
  • Space’s Qualities
  • Vernacular Architecture
آرنهایم، رودلف(1382)، پویه شناسی صور معماری، ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات فرهنگستان هنر ایران، تهران.
پاکزاد، جهانشاه (1389)، سیر اندیشه ها در شهرسازی (1) از آرمان تا واقعیت، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، تهران. تاج‌بخش، گلناز (1383)، والتربنیامین: دگرگونی تجربه و خاطره در عصر جدید و کلانشهر مدرن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 20، صص 5-16.
راپاپورت , آمس (1368) ، «منشأ فرهنگی مجتمعهای زیستی» ، ترجمه: راضیه رضازاده، ضمیمه به کتاب «تاریخ شکل شهر» (موریس 1368)، جهاد دانشگاهی دانشگاه علم وصنعت ایران، چاپ اول.
راپاپورت، آموس (1388)، انسان‌شناسی مسکن، ترجمه: خسرو افضلیان، انتشارات حرفه هنرمند، چاپ اول، تهران.
شوتس، سیمورلیپ (1367)، توپولوژی عمومی، ترجمه: علی‌اکبر عالم زاده، انتشارات منصوری، ؟.
گیدیئن ، زیگفرید (1350)، فضا، زمان و معماری/ رشد یک سنت جدید، ترجمه : منوچهر مزینی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
للّهی، کاظم (1358)، توپولژی عمومی، مؤسسة انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، تهران.
نورمحمدی، سوسن (1388)، درک سرشت فضای معماری با تأمل در تشابه فضا در سکونتگاه‌های بومی، رساله دکتری معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
الیاده، میرچا(1388)، مقدس و نامقدس، ترجمه: بهزاد سالکی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، تهران.
Simmel, G. (2005), “The Metropolis and Mental Life”, in Rethinking Architecture, Leach, Neil. (ed), Routledge, London and New York.
Alexander, C. (2002)(a), The Nature of Order: An Essay on the Art of Building and the Nature of Universe, V.1 The Phenomenon of Life, Center for Environmental Structure, USA.
Alexander, C. (2002)(b), The Nature of Order: An Essay on the Art of Building and the Nature of Universe, V.2 The Process Creating Life, Center for Environmental Structure, USA.
Bachelard, G. (1994), The Poetics of Space, translated from French by Maria Jolas, [original printed in 1964], Foreword to the 1994 Edition by John R. Stilgoe, Beacon Press, USA.
Benjamin, W. (2002)(a), LOUIS-PHILIPPE, OR THE INTERIOR, in Rethinking Architecture, Leach, Neil. (ed), pp.35-6, Routledge, London and New York.
Benjamin, W. (2002)(b), BAUDELAIRE, OR THE STREETS F PARIS, in Rethinking Architecture, Leach, Neil. (ed), pp.35-7, Routledge, London and New York.
Brenner, N., Elden, S. (2009), Introduction: State, Space, World: Lefebvre and the Survival of Capitalism, in State, Space, World(selected essays), Henry Lefebvre, Edited by Neil Brenner and Stuart Elden, University of Minnesta Press, Minneapolis, London.
Cacciary, M. (1993), Architecture and Nihilism: an the Philosophy of Modern Architecture, translated by: Sart arelli, Stephen, Yale University Press, New Haven & London.
Flanagan, J. W. (1999), Ancient Perceptions of Space/ Perceptions of Ancient Space, in SEMEIA, 1999, Issue 87, p15, 29p. Friedman, T. (2005), The World is Flat: A Brief History of the Twenty First Century, Farrar, Staus and Giroux. Heynen, H. (1999), Architecture and Modernity: a critique, MIT press.
Koolhaas, R. (1997), Bigness: or the Problem of Large, in Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture, Jenks C. & Kropf K. (eds), Academy Edition, Great Britain.
Le Corbusier (1931), Towards a New Architecture, translated by: Fredrick Etchells, Originally published: J.Rodker, London, Dover edition, reprint 1986, New York.
Lefebvre, H. (1991), The Production of Space, translated by: D. Nicholson-Smith, Basil Blackwell Ltd., USA.
Merleau Ponty, M. (2004), The world of perception, Routledge, London.
Nerlich, G. (1994), The shape of space, Second Edition, Cambridge University Press, New York.
Norberg-Schulz, C. (1965), Intentions in Architecture, Cambridge, Mass.
Norberg-Schulz, C. (1976), Genius Loci: Towards a Phenomology of Architecture, Rizzoli, New York.
O’Meara, S. (2007), Space and Muslim Urban Life: at the Limits of the Labyrinth of Fez, Routledge, UK.
Teige, K. (2002), The Minimum Dwelling, [Originally published as Nejmens byt by Vaclav Petr, Prague, 1932], translated and introduced by Eric Dluhosch, The MIT press Cambridge Massachusetts.