منظر ورودی میدان نقش‌جهان اصفهان؛ ارزش‌ها و مسئله‌ها

نویسندگان

1 کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

علیرغم مطالعات گسترده پیرامون آثار ایرانی ثبت جهانی، تحقیقات چندانی در رابطه با منظر این مجموعه‌‌های باارزش و اهمیت آنها در حفظ هویت میراثی آنها انجام نشده است. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی منظر اصلی ورودی میدان نقش‌جهان اصفهان به عنوان یکی از ارزش‌های برجسته این اثر جهانی مورد مطالعه قرار گرفته است. مروری تاریخی در ویژگی‌های ورودی‌های میدان نشان می‌دهد که بازار قیصریه ورودی اصلی میدان در دوره صفوی بوده است. با تکیه بر این موضوع و با عنایت به مطلوبیت‌های بصری، کارکردی و معنایی این ورودی، می‌توان نتیجه گرفت که امکان دریافت منظر فرهنگی کل مجموعه تنها از طریق این ورودی امکان‌پذیر می‌شود و بنابراین به عنوان بخشی مهم و تاثیرگذار از مجموعه میدان ‌باید مورد توجه قرار گرفته، اصالت و سلامت آن حفظ گردد. با این حال، تحولات گوناگونی که از دوره پهلوی به بعد در میدان، محیط پیرامونی و محدوده بافت تاریخی اصفهان به وجود آمده و همچنان ادامه دارد، اصالت و ارزش‌های بصری منظر این ورودی را کاهش داده است. پس از بررسی مسئله‌ها و تهدیدها در وضعیت موجود، مقالة حاضر پیشنهاداتی در راستای برنامه‌ریزی و مدیریت بصری منظر ورودی اصلی میدان ارائه نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Landscape of Maydan-e Naghshe Jahan Main Entrance: Values and Issues

نویسندگان [English]

  • Ali shahabinejad 1
  • Behnaz Aminzadeh 2
1
2
چکیده [English]

Despite various researches on different aspects of world heritage sites in Iran approved by UNESCO, little has been done on the landscapes of these valuable sites and complexes and their importance in achieving place identity. This is whilst the landscape of each complex is a valuable resource, and is similar to the work itself in need of conservation and maintenance. The importance of this issue coupled with the existing issues in the landscape of world heritage complexes including accessibility, activities, furnishing and lighting, make conservation and planning of cultural landscapes and valuable monuments inevitable. This research endeavors to study the landscape of Maydane Naghshe Jahan by literary sources together with field survey and observation. In the line of the study, the historical landscape of the maydan has been compared to the existing landscape of the maydan. There are various entrance to the maydan in Safavid era, some of them were more important than others . Qeysarieh Bazaar in the north was the main entrance to the maydan and Ali Qapoo entrance and Hassan Abad in the west and north –south respectively . As Qeysarieh Bazaar related maydan to the historical core of the city ( Maydane Kohneh), it was the most important entrance to the maydane Naghshe Jahan . So the builders considered its unique character and designed it to show its significance. The only entrance covering the whole cultural landscape of the complex is the entrance through Qeysarieh Bazaar, which highlights the quality of the square as a world heritage site. The study shows that visual qualities of this entrance have been captured through creating spatial contrast and beautiful landscapes. These design techniques helped to increase the uniqueness of the entrance from narrow, closed and busy views of bazaar to vast, opened and calm landscape of the Masjed – Imam in the other side of the maydan and to its natural environment of mountains in background. Despite the importance of this entrance and its sensibility to surrounding changes, it can be said that the most problematic area of the site of maydan is the entrance to the maydan through Qeysarieh Bazaar, unfortunately. From Pahlavid era to the current time many changes occurred in this area such as constructing different streets, leading motorized traffic in front of the bazaar to pass the maydan , deteriorating the function of the bazaar as the main pedestrian area to the maydan, traffic conjunction in the north of the maydan, unsafe pedestrian areas together with visual disorders has caused that essential design values of the past has been neglected in the current situation. Although the many mentioned changes in the maydan, its surroundings and the historical texture of Isfahan have reduced the importance and originality of the landscapes of the main entrances to the maydan but a proper visual planning and management of the maydan can help to reduce the unattractive views and create better landscapes. The conclusion of this study is focused on some planning strategies for maintaining the originality and health of the landscape of the main entrance to the Maydane Naghshe Jahan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • landscape
  • Maydane Naghshe Jahan
  • Prominent Elements
  • Qeysarieh Bazaar
  • Spatial Contrast
اردلان، نادر و لاله بختیار (1380)، حس وحدت، ترجمه حمید شاهرخ، نشر خاک، اصفهان.
پیرنیا، کریم (1384)، سبک‌شناسی معماری ایرانی، انتشارات سروش دانش، تهران.
توسلی، محمود و ناصر بنیادی (‌1386)، طراحی فضای شهری، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
توسلی، محمود (1365‌)، اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد1، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
جهاد دانشگاهی‌ (‌1388)، تجربه‌ای در مستند‌سازی بازار ایرانی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران، تهران.
حبیبی، سید محسن (‌1384)، شار تا شهر، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم، تهران.
راهنمای اجرایی کنوانسیون میراث جهانی (2008)، ترجمه فرزین فردانش، 1388، دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، تهران.
سلطان‌زاده، حسین (1384)، فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ دوم، تهران.
شایسته، محمدرضا و منصور قاسمی (۱۳۸۳)، اصفهان بهشتی کوچک اما زمینی، مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل، اصفهان.
شفقی، سیروس (‌1385)، بازار بزرگ اصفهان، مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل، اصفهان.
شهابی‌نژاد، علی (1390)، ارتقای کیفیت حرکت پیاده در فضاهای شهری؛ میدان نقش‌جهان اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران.
گزارش طرح بازنگری در طرح تفصیلی منطقه سه اصفهان(؟؟؟؟؟؟؟؟؟)، مهندسین مشاور باوند.
گزارش محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان(؟؟؟؟؟؟؟؟)، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان.
فلامکی، محمد منصور (1390)، باززنده سازی بناها و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نهم، تهران.
فیلدن، برنارد (1998)، راهنمای مدیریت برای محوطه های میراث جهانی، ترجمه پیروز حناچی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران. میرفندرسکی، محمد‌امین و همکاران ( 1356‌)، گزارش طرح تجدید حیات، روان‌بخشی، مرمت حفاظتی و بازسازی منطقه تاریخی و مجموعه‌های فرهنگی اصفهان.
وزارت فرهنگ و هنر (‌1355)، اصفهان شهر روشنایی. هنر‌فر، لطف الله (‌1350)، میدان نقش‌جهان اصفهان‌ ، هنر و مردم ، شماره 105‌
. هولستر، ارنست (‌1382)، هزار جلوه زندگی؛ عکس‌های ارنست هولستر از اصفهان، سازمان میراث فرهنگی، چاپ اول، تهران.