ماهیت نشانه‌ها و نقش آن در ارتقاء حس‌مکان فضای معماری

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه زنجان

چکیده

از آنجایی‌که توجه بیش‌از‌حد به عملکرد در دیدگاه مدرن بسیاری از وجوه ادراکی فضاهای معماری را در ارتباط با مخاطب کمرنگ کرده‌است، خلأ معنا بیش‌از‌پیش در جوامع امروز خودنمایی می‌کند. پست‌مدرن نیز که درپی برطرف‌نمودن این نقیصه دیدگاه مدرن پدید آمد، با توجه مفرط به جنبه کالبدی معانی، نتوانست نگاهی جامع‌ درجهت مکانمند کردن فضاهای معماری ارائه دهد. بررسی عوامل معناساز راهی مؤثر در القاء احساس آشنایی نسبت به فضای معماری است و استفاده از اصول علم نشانه‌شناسی از بهترین راهکارها در بررسی چگونگی معنا‌دهی به فضا به‌شمار می‌آید. اصول نشانه‌شناسی که در بسیاری از علوم ادراکی ریشه دارد، باتکیه بر مفهوم دلالت موجب ارتباط هرچه‌بهتر مخاطب با فضای معماری می‌شود. بنابراین بررسی عوامل نشانگی که وجوه مختلف کاربردی، ساختاری و معنایی را بطور همزمان در شکل‌دهی فضای معماری درنظر می‌گیرد، می‌تواند گامی در جهت معنابخشی به فضا و ایجاد حس‌مکان در مخاطب باشد. این تحقیق به بررسی نقش نشانه‌ها در ادراک مفاهیم معنایی و نقش آن در ارتقاء حس‌مکان می‌پردازد. از این‌رو، پس‌از بررسی ویژگی‌های مختلف نشانه با دیدگاهی ساختارگرایانه، به مطالعه ماهیت نشانه‌ها در معماری و نحوه ادراک مفاهیم نشانه‌شناسانه پرداخته شده است. از آنجایی که "حس‌مکان" به‌عنوان یکی از مهم ترین معیارهای کیفیت معنایی فضای‌معماری مطرح است، چگونگی تأثیر معانی نمادین بر حس‌مکان از دیدگاه پدیدارشناسی بررسی شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature of Signs and Their Role in Enhancement of Sense of Place in Architectural Spaces

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadegh Falahat 1
  • Samira Noohi 2
1
2
چکیده [English]

Since the excess attention to the performance in the modern view has faded out many aspects of cognitive architecture in relation with the audience, the loss of meaning in society today became more important. The postmodern perspective, which was emerged to cover the shortcomings of modern view, due to its excessive attention to the physical aspects of semantics, failed to provide a comprehensive view to give a sense of Place to the architectural places. Also, the quantitative development of human societies and facility and physical space expansion, caused meaning requirements in physical spaces. Therefore, the quality of spaces and conceptual and mental properties which creates the meaning of spaces has been attracted designers and managers. Cognitive signs enhance the relationship between audience and architectural space; and bring the sense of belonging to the place. Studying the defining factors is an efficient way to induce a feeling of familiarity to architectural space and the use of semiotics principles is one of the best solutions on how to make spaces meaningful. With presentation of the concept of “Death of the Author”, knowing the perception of signs as a creative issue, the importance of the semiotic in art and architecture become more and more evident. Nowadays, architecture as an intersection of art and science, with the goal of improving the quality of places, is widely deal with the ideas complicated issues of semiotic. Concepts such as visualization, interpretation and hermeneutics, design etc. which are the outcomes of semiotic science in different field of art, has a great impact in explanation of architectural issues. Since signs, include meanings due to the connotation between signifier and signified, they can play an important role in sense of place of architectural space and enhancement of the quality space and its conversion to a favored place. Constructional and social semiotic designers emphasize on the text signs. Regarding this approach, signs which are influenced by culture, society, religion, or any other psychological signs, are effective in visualization and receiving the concepts of any places. Semiotics principles of cognitive science which is rooted in many cognitive sciences, relying on the concept of connotation causes the relationship between architectural spaces with the audience. So the different aspects of the syndrome of functional, structural and semantic are considered simultaneously in the form of architectural space, can step in and make space meaningful and create the sense of place for the audience. This study examines the role of signs in the perception of architectural space and its role in improving semantic concepts of sense of place. Thus, after studying the various features of the sign with the structuralist view, the nature of symbols in architecture and how it relates to the architecture and the way of perception of concepts is studied. Since the "sense of Place" is one of the most important criteria of the quality of the architectural space, the role of the symbolic meanings in creating the sense of place has been investigated with the phenomenological approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • connotation
  • field
  • Meaning
  • Sense of Place
  • Sign
احمدی، بابک(1380)، ساختار و تأویل متن، نشر مرکز، تهران.
اهری، زهرا(1387)، کاربرد روش چارلز موریس در مطالعه نشانه‌های معماری شهری، مجموعه مقالات سومین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر، نشانه‌شناسی فرهنگی، موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری، تهران.
برودبنت، جفری(1385)، راهنمایی ساده در باب نظریه نشانه‌ها در معماری، نشریه ما(فصلنامه معماری ایران)، شماره21، صص 16-21. پرتوی، پروین(1382)، مکان و بی‌مکانی: رویکردی پدیدارشناسانه، مجله هنرهای زیبا، شماره14، تابستان 1382، صص42-47.
حبیبی، س. م. و زهرا اهری(1375)، مکتب اصفهان، زبان طراحی شهری در شهرهای کهن: گذر از فضای کهن به فضای نوین، سازمان میراث فرهنگی، تهران.
چندلر، دانیل(1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه: مهدی پارسا، شرکت انتشارات سوره مهر، تهران.
راپاپورت، آموس(1384)، معنای محیط مصنوع، ترجمه:فرح حبیب، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.
ژولین گرمس، آلژیرداس(1387)، نقصان معنا، ترجمه: شعیری، حمیدرضا، انتشارات علم، تهران.
ساسانی، فرهاد(1389)، معناکاوی: به‌سوی نشانه‌شناسی اجتماعی، انتشارات علم، تهران.
سجودی، فرزان(1383)، نشانه‌شناسی لایه‌ای و کاربرد آن در تحلیل متن هنری، مقالات اولین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر.
سجودی، فرزان(1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، انتشارات علم، تهران.
فلاحت، محمد‌صادق(1385)، مفهوم حس‌مکان و عوامل شکل‌دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 26، صص57-61..
کایلی، پل و لیتزا، یانتس(1380)، نشانه‌شناسی، ترجمه: محمد نبوی؛ شیرازه، تهران.
لنگ، جان(1386)، آفرینش نظریه معماری، ترجمه: علیرضا عینی‌فر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری(1389)، مجموعه مقالات ششمین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر، نشانه‌شناسی فرهنگی، تهران. Chandler, Daniel (2007), Semiotics: The Basics, Routledge, London.
Cross, Jennifer E. (2001), "What is Sense of Plaece, Research on Place & Space Website", New York
Hummon, David (1992),"Community Attachment: Local Sentiment & Sense of Place", Plenum, New York.
Morris, Charles (1946), Signs, Language and Behavior, Braziller, New York.
Rapoport, A. (1990),"The meaning of the built environment: a nonverbal communication approach", the University of Arizona Press, Tucson.
Relph, E. (1976),"Place and Placelessness", Pion, London.
Saussure, F. de. (1974), Course in General Linguistics, Duckworth, London. http://www.western.edu/headwtrs/Archives/headwaters12_papers/cross_paper.htmt.
http://www.pcparsi.com.