تبیین راهکارهای معماری همسو با طبیعت از طریق بازخوانی اشعار فردوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

چکیده

امروزه ارتباط با طبیعت به دو علت اصلی فاصله گرفتن طبیعت از زندگی انسان‌ها و نابودی طبیعت توسط آن‌ها، به مسئلۀ مهمی برای همۀ جوامع تبدیل شده‌است. پژوهش مورد نظر با هدف حفظ محیط‌ زیست در تطابق با مباحث مرتبط با طبیعت در اشعار فردوسی، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که چگونه می‌توان از اشعار فردوسی به عنوان راهکارهایی همسو با طبیعت در جهت حفظ زمین بهره‌برد؟ روش گردآوری داده‌ها بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته و به تجزیه و تحلیل کیفی در حوزه‌های طبیعت، پایداری و طبیعت در شاهنامه پرداخته و با ارزیابی، تحلیل، تطابق و تعیین نقاط مشترک، راهکارهای معماری جهت طراحی بنای همسو با طبیعت پیشنهاد می‌شود. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، حفظ منابع آب، استفاده از چوب درختان و گیاهان، ساخت و ساز، اهمیت هوای پاک و حفظ حریم جانداران از جمله مباحث طبیعت‌گرای مطرح شده در شاهنامه است که با وارسی و تطبیق آن با اقدامات لازم جهت دست‌یابی به پایداری زیست ‌محیطی از طریق طبیعت می‌توان به راهکارهایی چون تعبیه سیستم جمع آوری و ذخیره آب باران، استفاده از سایبان‌هایی از جنس چوب گیاه بامبو، کنترل آلودگی هوا با تعبیه پوشش گیاهی، دیوار سبز و طراحی تراس باغ برای حمایت از پرندگان دست یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining architectural solutions in harmony with nature through the reading of Ferdowsi's poems

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Ghadiri 1
  • Niloufar Nikghadam 2
1 Master of Architecture, Department of Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Today, the relationship with nature has become an important issue for all societies due to the two main reasons: the growing disconnection of nature from human life and the destruction of nature by humans. Nature is the main reference of all useful human creations, architecture is no exception to this rule, and it can be said that there is no architectural work that is completely  unrelated to nature. In addition to creating a healthy relationship, architecture can reduce human-caused damage to nature and ultimately lead to a friendly relationship between humans and nature. With the help of principles such as energy conservation, working with the climate, reducing the use of new resources, respecting users, respect for the site and adopting a holistic approach, it is possible in many fields such as energy conservation, protection and protection of the world's natural resources, immunity from environmental pollution, protection of the layer Ozone, physical and mental health and the future of humanity to help societies. The intended research aims to preserve the environment in accordance with the topics related to nature in Ferdowsi's poems, and aims to answer the question, how can Ferdowsi's poems be used to develop solutions in harmony with nature to preserve the earth?
This  research falls into the category of applied research, as itprovides effective solutions to preserve the land and its resources and reduce mental and psychological effects (healing). The method of data collection is based on archival data and its tools, i.e. books, reputable domestic and foreign articles, university theses, credible websites, which are analyzed using qualitative analysis and descriptive-analytical methods. In this regard, principles, components and key sentences in the fields of sustainability, nature and nature are extracted in the Shahnameh. Finally, by comparig naturalistic solutions in the Shahnameh and contemporary environmental sustainability practices we definedcommon points to suggest architectural solutions for designing  buildings in harmony with nature.
Based on the investigations, the importance and preservation of water resources, the importance of planting and growing trees and plants, gardening and their preservation and maintenance, the use of wood and plants such as ebony and straw in construction, the importance of clean and healthy air, the importance of the position of the sun , the importance and preservation of the soil and the preservation of the privacy of living beings and honoring their place are among the naturalistic issues raised in the Shahnameh, which by analyzing, examining and adapting it with the necessary measures to achieve environmental sustainability through nature, solutions such as installing a rainwater collection and storage system on the roof, maintaining the existing vegetation on the site, using bamboo canopies, controlling air pollution by installing vertical vegetation or a green wall, designing a hole on the building body to guide light. To the interior space, installation of atrium, prevention of improper and excessive earth removal during construction and design of garden terrace and brown roof to support birds and insects to design a building in harmony with nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • poetry
  • Ferdowsi
  • nature
  • environmental protection
-ابراهیمی، محسن (1382). طلوع و غروب شاهانه در شاهنامه. نشریۀ نامه پارسی، 8 (4)، 40-31. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/275195
-اسماعیل‌زاده، عذرا (1390). بررسی پدیدار‌شناسی شارستان در شاهنامۀ فردوسی. فصلنامۀ تخصصی ادبیات و اسطوره ثریا، 6 (7). https://rasekhoon.net/article/show/665094
-افشارقزوین، ژاله؛ اردستانی رستمی، حمیدرضا و زیرک، ساره (1400). تصویرپردازی با عناصر چهارگانه در شاهنامۀ فردوسی. نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 14(4)، 53-72. https://doi.org/ 10.22034/bahareadab.2021 .14 .5464 -بشردوست، محمدرضا (1394). مروری بر معماری پایدار و تأثیر آن در حوزه محیط زیست. دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، ایران.
-پرتار، میلاد؛ حکمت کنارکوب، حسن؛ محمدعلی نژاد، فاطمه و شلالی، ونوس (1392). طراحی معماری با رویکرد زیست محیطی توسعه پایدار. همایش ملی معماری و توسعه، دانشگاه ملایر، ایران.
-پرنیان، موسی و بهمنی، شهرزاد (1391). بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه. نشریه متن شناسی ادب فارسی، 4(1)، 110-91. https://rpll.ui.ac.ir/article_19319.html
-پناهی، مریم و قربانی، رحمان (1394). بازتاب اساطیری کوه در شاهنامه فردوسی. دهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، گیلان، ایران.
-پیامنی، بهناز (1387). بررسی تحولات اقتصادی و میزان رشد صنایع در شاهنامۀ فردوسی. نشریۀ زبان و ادبیات فارسی، 16(60)، 33-13. http://dorl.net/dor/20.1001.1.24766925.1387.16.60.11.5
-جعفری‎کمانگر، فاطمه و مدبری، محمود (1382). کوه و تجلی آن در شاهنامه فردوسی. نشریۀپژوهش‌های ادبی، 1(2)، 72-63. http://lire.modares.ac.ir/article-41-9772-fa.html
-جهانیان، سوزان و بهزادی اندوهجردی، حسین (1391). نقد و بررسی دخالت افلاک و اختران بر سرنوشت انسان در شاهنامه فردوسی. مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 33(18)، 54-29. https://www.magiran.com/paper/1030264
-حاتمی، حافظ (1386). شاهنامه و نجوم. نشریۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 3(8)، 88-61. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084420.1386.3.8.4.6
-حسامی، سیده نسیبه و فارسی محمدی پور، علیرضا (1394). تحلیلی بر نقش طبیعت در معماری و تلفیق آن با معماری کتابخانه‌ها. دومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، ایران.
-خوارزمی، حمیدرضا و محمودآبادی، لاله (1397). چهار آخشیج در اوستا. فصلنامۀ پازند، 14(54-55)، 36-21. https://www.pazand.ir/article_109978.html
-رستگار، منصور (1351). جمال طبیعت در شاهنامۀ فردوسی. نشریۀ خرد و کوشش، 4(10)، 37-23. https://ensani.ir/fa/article/189310
-زینلیان، مریم (1394). بررسی عدم وجود رویکرد تکنولوژیکی در معماری معاصر ایران با تمرکز بر مشخصه‌های پایداری زیست محیطی. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، استانبول، ترکیه.
-شهریار، عبدالله؛ صادقی‌نژاد، رامین و محمدزاده، مریم (1399). نقد و بررسی رابطه معماری و تـأمین اجتماعی در شاهنامۀ فردوسی. فصلنامۀ علمی جستارنامه ادبیات تطبیقی، 4(14)، 62-86. https://sanad.iau.ir/Journal/jostarnameh/Article/933322
-طغیانی، اسحاق و حاتمی، حافظ (1387). نجوم فردوسی یا سیر اختران در شاهنامه. نشریه نامه پارسی، 9(46 و 47)، 32-7. https://ensani.ir/fa/article/87684
-طغیانی، اسحاق و قربانی، رحمان (1390). بررسی و تحلیل بازتاب اساطیری آب در شاهنامه فردوسی. نشریۀ کهن نامه ادب پارسی، 2(1)، 69-86. https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_64.html
-فاضلی بیرجندی، محمود (1396). گذری بر جنبه دیگری از آفرینشگری فردوسی: ”مور“ در شاهنامه. فصلنامۀ ایرانشناسی ایران نامگ، 2(1)، 42-28. https://www.irannamag.com/article/%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C
-فردوسی، ابوالقاسم (1401). شاهنامه براساس چاپ مسکو به کوشش سعید حمیدیان (جلد1). قطره.
-فرمانی انوشه، نازیلا (1394). نماد پردازی مهر و ماه در شاهنامه فردوسی. دهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، گیلان، ایران.
-قائمی، فرزاد؛ قوام، ابوالقاسم و یاحقّی، محمدجعفر (1388). تحلیل نقش نمادین اسطورة آب و نمودهای آن درشاهنامۀ فردوسی به روش نقد اسطوره‌ای. نشریۀ جستارهای نوین ادبی، 42(2)، 93-69. https://doi.org/10.22067/jls.v42i2.4183
-کریمی، نسیم (1396). طبیعت در شاهنامه فردوسی. فصلنامۀ صنوبر، 1(3)، 75-70 https://senobarmag.com/1402/12/shahnameh .
-کوشش، رحیم و کفاشی، امیررضا (1390). بررسی تطبیقی نمادینگی عناصر طبیعت در شاهنامه. فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 7(24)، 156-129. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084420.1390.7.24.5.7
-گرجی مهلبانی، یوسف (1389). معماری پایدار و نقد آن در حوزۀ محیط زیست. نشریۀ معماری و شهرسازی ایران، 1(1)، 100-91. https://doi.org/10.30475/isau.2010.61928
-گلپرورد فرد، نازنین (1391). انسان، طبیعت، معماری (ویرایش2). طحان.
-مدبری، محمود و حسینی، نرگس (1394). خورشید و پرندگان خورشیدی در شاهنامه. دهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، گیلان، ایران.
-مددی، غلامحسین و زارعی، فخری (1394). بررسی تطبیقی آسمان، خورشید و ماه در اساطیر و نقش ایزدگونۀ آن‌ها در شاهنامه. دهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، گیلان، ایران.
-معین‌افشار، مرضیه؛ آذرسا، فرشته؛ مرعشی، محمودرضا و ربانی پور، مجید (1393). لزوم و ضرورت اهمیت و حفظ مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعۀ پایدار، تهران، ایران.
-ملکی ریزی، منیژه (1400). پاسداشت محیط زیست و توسعه پایدار در شاهنامه. فصلنامه نامه هامون، 4(10). https://www.hamooniran.ir/item/12257
-نوریان، فرشاد و عبدالهی، محمدمهدی (1387). تبیین معیارها و شاخص‌های پایداری در محله مسکونی. نشریۀ شهرنگار، 9(50)، 63-49. https://ensani.ir/fa/article/182376
-واثق‌عباسی، عبداله؛ مشهدی، محمد‌امیر و رضایی، رویا (1394). تحلیل جایگاه اسطوره‌ای باد در شاهنامه. نشریه شعر پژوهی (بوستان ادب)، 7(3)، 170-153. https://doi.org/10.22099/jba.2015.3032
-هیرمندی نیاسر، مرضیه، (1395). معماری و توسعۀ‌ پایدار و رابطه آن با انسان و طبیعت. نشریۀ شباک، 10(4)، 155-149. https://www.sid.ir/paper/504565
-یاحقّی، محمدجعفر؛ قائمی، فرزاد و پورخالقی چترودی، مهدخت (1388). تحلیل نمادینگی عناصر خاک و باد در اساطیر و شاهنامه فردوسی بر اساس نقد اسطوره‌ای. نشریۀ ادب پژوهی، 3(10)، 82-57. https://adab.guilan.ac.ir/article_355.html
-یاری بروجنی، نفیسه؛ سعدوندی، مهدی و بهرامیان، آرمین ( 1399). دست‌یابی به پایداری زیست‌محیطی در مسکن امروزی به‌واسطه طبیعت. فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(5)، 389-377 https://sanad.iau.ir/Journal/jest/Article/837869.