2024-03-28T18:08:41Z
https://jfaup.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7996
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
شکل بندیِ آرمانِ برنامه ریز: خوانشی لاکانی از فرآیند آموزشِ برنامه ریزی و هویتِ برنامه ریز
محمد حسین
شریف زادگان
بهزاد
ملک پور اصل
تعریف مورد پذیرش همگان از انگاشتهای برنامهریزی همچون خیر عمومی یا پایداری، ارایه نشده و تبیین این انگاشتها در فرآیند برنامهریزی، همواره این پرسش اساسی را مطرح میکند که آیا به راستی امکان حصولِ معنایی روشن در ارتباط با این انگاشتها امکانپذیر است؟ برای بسیاری از آموزشدهندهگان و دانشجویان، پاسخ به این پرسش دشوار است. با توجه به گشودگیِ آرای لاکان بر عرصهیِ تفسیر، میتوان با بهرهگیری از سویههای متنوع نظریِ مطرح شده از سوی او، زمینهیِ لازم برای پاسخگویی به پرسش دشوار یاد شده را فراهم نمود. لاکان با فراهم نمودن خوانش و نظریهپردازی نوین از سوژه-گی انسان و شکلگیری "مَن" که برمبنای آن هویت افراد به طور کلی و برنامهریز به طور خاص شکل میگیرد، در پیِ یافتن پاسخ به پرسش یاد شده است. مقاله، قدرت تبیینیِ نظریهیِ لاکان را برای درک فرآیند شکلگیری هویت برنامهریز و چگونگی شکل-گیری ایدههای اصلی برنامهریزی بهکار میگیرد و در این مسیر از مدل چهار کلام لاکان برای واکاوی آموزش برنامهریزی استفاده خواهد کرد. اختیار دیدگاه لاکانی بیانگر آن است که چگونگی شکلدهی به آرمانِ مَن برنامهریز در درون سیستم آموزشی منجر به ترویج مجموعهای از ارزشها و هنجارهایِ مرتبط با آرمان یاد شده و در نهایت شکلگیری هویتِ برنامهریز خواهد شد.
Planning
Lacan
planning identity
Master Signifier
planning education
2016
08
22
5
18
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60157_3aebf6f01c52faee68cbfec83196bdda.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
مدلی برای تعیین تراکم ساختمانی مطلوب محله با تأکید بر عوامل فرهنگی (مطالعه موردی: محلههای ایران و تختی ـ منطقه 12 تهران)
محمد مهدی
عزیزی
فاطمه
جمالآبادی
بازـتعریف تراکم ساختمانی در بافتهای درونی که فرایند نوسازی را تجربه میکنند، به گونهای است که نادیده انگاشتن عوامل فرهنگی در آن مشهود است. از بین رفتن حرائم خصوصی، ایجاد اشراف، تخریب حرائم ارتفاعی و عملکردی ابنیه و محوطههای تاریخی (به عنوان نمادهای فرهنگ در کالبد شهر)، زدودن حیات واقعهای از اجتماعات محلی و... نمودی است از عدم وجود مدلی کارآمد برای تدوین تراکم ساختمانی که عوامل فرهنگی را به عنوان اصول پایهای خود مد نظر قرار دهد. نوشتار حاضر با هدف تدوین مدل تعیین تراکم ساختمانی با تکیه بر ابعاد فرهنگی، سعی دارد تا با پیوند دو مفهوم فرهنگ و تراکم ساختمانی تعریفی برای بازـحضور فرهنگ در شهرهای معاصر و علیالخصوص بافتهای درونی فراهم آورد. از این رهیافت، پژوهش کمی حاضر، با روش تحلیلی به تبیین ارتباط بین فرهنگ و تراکم ساختمانی در سه بعد "کمی"، "کمی ـ کیفی" و "کیفی" در دو محله از شهر تهران می پردازد. با رتبهبندی بلوکها از نظر قابلیت متراکمسازی و ایجاد لفافههای تحدید کنندهی فضایی و معرفی "تراکم ادراک شده" در قالب پیوند فرهنگ و تراکم ساختمانی، مدلی برای تعیین تراکم ساختمانی مطلوب ارائه می شود که چهار اصل اساسی، شامل ورودی، هدف، محدودیت و خروجی را مد نظر قرار می دهد.
construction density"
neighborhood"
culture"
spatial pyramids"
inner city
2016
08
22
19
32
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60158_4c3f76645d4212d5582e3a32160724c4.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
جستاری در کاربرد دفترچۀ فرایند به عنوان ابزاری کمک آموزشی در کارگاه طراحی معماری
حمید
ندیمی
سمیه
شریف زاده
دفترچۀ فرآیند به عنوان یک ابزار کمک آموزشی در کارگاه طراحی معماری، نشاندهندۀ مسیر اندیشه و نیز اقدامات انجام شدۀ دانشجو در روند انجام پروژۀ طراحی و حاوی دست نگاره ها، نمودارها، و یادداشتهای وی است. مقالۀ حاضر گزارشگر پژوهشی است که با هدف ارزیابی میزان اثربخشی دفترچۀ فرایند و راهیابی ارتقاء تأثیر آن در فرایند آموزش طراحی معماری انجام شده است. مقاله، پس از برشمردن پشتوانههای نظری دفترچۀ فرایند، در پرتو دو مفهوم "بار شناختی" و " طرحوارۀ ذهنی" در روانشناسی آموزش، مستندات کاربرد دفترچه را در کارگاه طرح یک کارشناسی معماری مورد تحلیل قرار می دهد. جامعۀ مورد پیمایش، سه دوره از دانشجویان طرح یک دانشگاه فردوسی بودند و بازخورد آنان از طریق دو پرسشنامۀ باز و بسته گردآوری و بعنوان دادۀ پژوهشی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان می دهد، اثربخشی آموزشی دفترچۀ فرایند به عنوان یک ابزار کمکی مفید، به رغم برخی کاستیها، کاملا پذیرفتنی است. علاوه بر آن، در جمع بندی نهائی، راهکارهایی نیز برای تقویت فواید دفترچه و رفع کاستی های آن پیشنهاد می شود. راهکارهای پیشنهادی معطوف به آن هستند که دفترچۀ فرآیند نقش مؤثرتری در کاهش بار شناختی دانشجو و نیز تقویت توان تولید و تعمیق طرحواره های ذهنی او داشته باشد.
Keywords: design education، design process
process book
cognitive load
schema
2016
08
22
33
44
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60159_8785ffccf78bfd95e6631342399447f8.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
سنجش فقر شهری و ارتباط آن با دسترسی به خدمات شهری در شهر قزوین
اسفندیار
زبردست
، راضیه
رمضانی
به منظور دستیابی به هدف اصلی مطالعه حاضر مبنی بر شناسایی رابطه میان فقرشهری و دسترسی به خدمات شهری در شهر قزوین، رویکرد فقر قابلیتی و شاخص فقر چندبعدی، مدل حداقل فاصله برای اندازه گیری دسترسی به خدمات و محاسبات فاصله بر اساس خط مستقیم یا روش اقلیدسی مدنظر قرار گرفتند. برای تبیین چگونگی پراکنش فقر در شهر قزوین، شاخصهای فقر شهری (23 شاخص) از متون نظری و تجربی مرتبط استخراج شده و پس از انجام تحلیل عاملی، در سه عامل جمعیت وابسته، محرومیت اجتماعی و محرومیت مسکن و محرومیت درآمدی خلاصه و در محیط GIS ترسیم گردیدند. نتایج حاکی از تمرکز فقر شهری در بخشهای جنوب و جنوب غربی شهر است. از طرف دیگر بررسیهای صورت گرفته در دسترسی به خدمات شهری از طریق روشهای عینی و ذهنی (استفاده از پرسشنامه) و استفاده از تحلیل عاملی، نشاندهنده ضعف برخی از خدمات شهری در سرویسدهی به ساکنین (بویژه در پهنه های فقیر) میباشد. در نهایت با بکارگیری رگرسیون خطی، یافتههای تحقیق نشاندهنده وجود رابطه نسبی معنیداری بین فقر شهری و دسترسی به خدمات شهری است، به طوری که شاخص فقر شهری با دو عامل خدمات پایه مسکن وخدمات سطح برزن همبستگی داشته و رابطه معناداری دارند.
urban poverty
Poverty Mapping
Access to Urban Services
Qazvin City
factor analysis
linear regression
2016
08
22
45
54
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60160_ebc3b31589b68e3c4baaed61a6382bae.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
بررسی تاثیر عوامل فردی در مطالعه فرایندمحور دلبستگی به مکان با رویکرد روانشناسی شناختی (موردپژوهی: محله قره باغیها در تبریز)
محمدتقی
پیربابایی
مینو
قره بگلو
زهرا
علی نام
تضعیف پیوند انسان به مکانهای مسکونی و کاهش هویت و پایداری ساکنین در محلات مسکونی باعث افزایش نقل و انتقال ساکنین در محیطهای مسکونی شده است. در این پیوند، دلبستگی به مکان و مباحث شناختی از عوامل اصلی و مهم در غلبه بر این مشکلات و موضوع پایداری محیطی میباشد. هدف تحقیق بررسی تأثیر عوامل فردی در مطالعه فرایندمحور دلبستگی به مکان با رویکرد روانشناسی شناختی میباشد و در پی پاسخگویی به این سؤال است که "عوامل فردی چگونه و به چه میزان بر مطالعه فرایندمحور دلبستگی به محله با رویکرد روانشناسی شناختی تأثیر میگذارند؟". تحقیق ترکیبی از روش کیفی (مصاحبه) و روش کمی (پرسشنامه) میباشد که به تعداد 297 نمونه در مقیاس محله (قرهباغیها) در شهر تبریز انجام گرفت. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که ویژگیهای فردی سن، جنسیت، وضعیت تاهل، شغل، وضعیت مسکن، مدت سکونت، شیوه جابجایی و میزان پیادهروی رابطه معناداری با فرایند سه بعدی دلبستگی به مکان (احساس، شناخت، رفتار) دارند و میزان تحصیلات تنها متغیری است که با بعد شناخت فرایند دلبستگی رابطه معناداری برقرار نمیکند. دستاورد این تحقیق، معرفی عوامل فردی مؤثر بر ارتقای ابعاد عاطفی، شناختی و رفتاری فرایند دلبستگی به مکان و میزان اثرگذاری و اهمیت هریک در این فرایند، میباشد.
Place attachment process
Individual Factors
Cognitive psychology
Neighborhood
Tabriz
2016
08
22
55
68
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60161_63ed222607fa21d2fba3204f455ed777.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت های انسانی- محیطی مورد پژوهی مجتمع های مسکونی شهر شیراز
مژگان
ساسانی
علیرضا
عینی فر
حسین
ذبیحی
فضای میانی بهمثابه اتصالدهنده عرصه درون و بیرون در مسکن میباشد. تحقیق حاضر درصدد بررسی کیفیت این فضا و چگونگی تأثیر آن بر کیفیت زندگی در مجتمعهای مسکونی شهر شیراز است. پرسش اساسی پژوهش این است که "کیفیت فضای میانی چه تأثیری بر شکلگیری کیفیت های انسانی- محیطی مجتمع های مسکونی دارد؟" بر همین اساس کیفیت فضای میانی همچون متغیری مستقل بر کیفیت های انسانی- محیطی به عنوان متغیری وابسته تأثیرگذار است. بر اساس ادبیات این پژوهش، متغیر وابسته شامل مفاهیم"محرمیت و قلمرو"،"هویت"،"امنیت"،"تعامل اجتماعی" می باشد. برای پاسخ به پرسش تحقیق، ابتدا با مرور سابقه موضوع، مفاهیم و نظریه های مرتبط تحلیل شد. در ادامه جهت ارزیابی الگوی نظری هفت مجتمع از میان مجتمع های مسکونی مورد بررسی انتخاب گردید و پرسشنامه های مناسب در میان آنها توزیع شد. لازم به ذکر است که روش تحقیق در این مقاله ترکیبی از مطالعه موردی با روش کمی تحلیل همبستگی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد کیفیت فضای میانی مجتمع بر شکل گیری کیفیت های انسانی- محیطی در مجتمع های مسکونی شهر شیراز تأثیر مستقیم دارد. به عبارتی همزمان با بالا بودن میزان متغیر کیفیت فضای میانی، میزان متغیر وابسته بالاتر می باشد و بالعکس.
In-between Space (IBS)
Privacy
Territority
Identity
Amenity
Social Contact
2016
08
22
69
80
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60162_47f2da91cdbe8f1550ba5258bbb968b0.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
بهینهسازی تناسبات و نحوه استفاده از رف نور در معماری کلاسهای آموزشی
محمدجواد
مهدوینژاد
منصوره
طاهباز
مهناز
دولتآبادی
ضرورت بهینهسازی مصرف انرژی و تلاش برای کاهش مصرف آن، معماریمعاصر را بخصوص در کشورهای در حال توسعه به سمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر سوق داده است. یکی از راهکارها در این زمینه، استفاده حداکثری از انرژی خورشید و روشنایی آن در طول روز میباشد. استفاده از نور روز در گستره وسیعی از شهرهای ایران از جمله شهر تهران به سبب برخورداری از ساعات آفتابی زیاد در طول سال، قابل توصیه است. این پژوهش، با تاکید بر تناسبات بهینه جهت استفاده حداکثری از نور روز در فضای داخلی، با استفاده از یک سطح بازتابنده و انتقالدهنده نور به عمق فضا برنامهریزی شده است. سیستم رف نوری با پیشنهادی همزمان از دو ویژگی سایهاندازی در فضای مجاور پنجره و افزایش نور در عمق فضا، باعث فراهم آمدن نوری یکنواخت در فضای داخلی میشود. از این رو از نرمافزارهای شبیهسازی اکوتکت و ردینس برای بررسی نحوه عملکرد رف نوری و تناسبات آن برای شهر تهران استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که استفاده از سامانههای ترکیبی از طریق تلفیق رفنوری به همراه سایبان میتواند نوری یکنواخت با میانگین شدت روشنایی 300 لوکس در سطح میز دانشآموزان در کلاس درس مورد آزمایش ایجاد کند.
Daylight
Glare
contemporary architecture
Developing Countries
Light shelf
2016
08
22
81
92
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60164_f628c801ebc62d10d8915304678c3b6c.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1395
21
2
رد پای امام رضا (ع) در باغ قدمگاه نیشابور «کاری از شیخ بهایی به دستور شاه عباس اول از طراحی تا مفهوم»
مجتبی
رضازاده اردبیلی
زهره
فاضلزاده تمام
نوع اندیشههای متفاوت که از یک شناخت عرفانی سرچشمه میگیرد، تأثیر بسیار در شکلگیری فضاهای انسان ساخت دارد. قدمگاه نیشابور به عنوان یکی از اماکن زیارتگاهی، متأثر از اندیشههای عرفانی بوده است و این مفاهیم در شکلگیری این مجموعه تأثیرگذار بوده است. در سفری که شیخ بهایی با شاه عباس صفوی در سال 1020ه.ق از اصفهان به مشهد آمده، شاه عباس دستور ساخت قدمگاه را در این محل داد و قدمگاه با طراحی وی ساخته شد. در این مقاله تلاش میشود ارتباط معماری این مجموعه با مفاهیم عرفانی بازشناسی شود. در سیر مراتب عرفان، از منازل هشتگانهای یاد میشود که سالک با طی منازل هفتگانه تا مرتبه فنافیالله میرسد و در مرحله هشتم، از حق به سوی خلق بر میگردد. این مقاله سعی دارد، با شناخت ویژگیهای هر یک از این مراحل، ارتباط آن را با تحت تأثیر قرارگرفتن شکلگیری باغ قدمگاه با تفکر طریقت بررسی نماید. ابتدا تفکر طریقت مورد مطالعه قرار میگیرد در ادامه به شناخت و معرفی باغ قدمگاه پرداخته میشود و در گام بعدی ارتباط میان این دو حوزه بر پایه مستندات موجود مورد بررسی واقع خواهند شد. این پژوهش مبتنی بر روش تاریخی، تحلیلی، تفسیری و نیز پژوهش موردی است.
Neyshabur
Ghadamgah Imam Reza (AS)
Mystical Thought
Architecture - Mysticism
2016
08
22
93
108
https://jfaup.ut.ac.ir/article_60165_4d3e0a8324c977a447c6e1e7d50ecdeb.pdf