2024-03-29T19:10:10Z
https://jfaup.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10027
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران در خوانش تجددخواهانۀ متفکران ایرانی از تاریخ در عصر مشروطه
محمد حسن
خادم زاده
پوریا
محمودی اصل همدانی
تجدد و روشنفکری، یکی از رویشهای مهم فکری دوران مشروطه در ایران است که منجر به بازخوانی بسیاری از مفاهیم موجود از گذشته و بازتعریف آنها براساس نگرشهای نوی آن زمان میشود. این مقاله، ازطریق بررسی متون آن دوران و منابع مرتبط دیگر و با استفاده از روش تفسیری-تاریخی و تحلیل محتوا، برای پاسخگویی به این سؤالات، که خوانش جدید از تاریخ توسط تجددخواهان چه نقشی در تکوین اندیشه میراث ملّی ایران داشت؟ و آثار معماری گذشتگان در این موضوع چه جایگاه و اثری داشتند؟ به بررسی مفهوم تجدد و مفاهیم مرتبط دیگر در این موضوع میپردازد. سپس مضمون تازهای از مفهوم تاریخ از نگاه متجددان را که میتوان آن را «خوانش تجددخواهانه از تاریخ» نام نهاد، مورد مداقه قرار میدهد. بررسی زمینههای "تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران" ناشی از پیامد این خوانش از اهداف این پژوهش است، که بر معماری باقیمانده از گذشتۀ ایران بهعنوان رکنی مهم از تاریخ که هویتساز و در فهم هستی و چیستی تاریخی ما اهمیت فراوانی دارد استوار شده است. آثاری که متجددان قصد دارند تا آن را بهعنوان میراث ملّی ایرانیان به تایید، ثبت و ضبط رسانده همه را به اهمیت آن واقف ساخته و بر حفاظت از آن تاکید ورزند.
Modernity
Modernists
history
Constitution
National Legacy
Architecture
2019
06
22
59
72
https://jfaup.ut.ac.ir/article_73542_b920e4e82cf7485a49e5b56377d21a9f.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
اولویتبندی خیابانهای شهری جهت ایجاد محورهای پیادهمدار؛ موردمطالعه شهر گز
فریناز
ریخته گران
محمد جواد
نوری
آمنه
بختیار نصرآبادی
یکی از چالشهای اساسی شهرنشینی عصر حاضر، سلطه خودرو بر فضاهای شهری است. فضاهایی که زمانی بستر حیات جمعی شهروندان بودند، با نفوذ خودرو، تا حدود زیادی نقش سازنده خود را در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان از دست دادند. یکی از مهمترین سیاستهایی که در سالهای اخیر جهت تقلیل این سلطه موردتوجه قرارگرفته است، پیادهمدار نمودن خیابانهای شهری است. از آنجا که مدیریت شهری با محدودیتهای مالی، فنی، عمرانی و ... روبهرو است، اولویتبندی پیادهمدارسازی خیابانهای شهری حائز اهمیت است. نگارندگان این مقاله به دنبال رفع یک خلأ روششناسانه در حوزه اولویتبندی پیادهمدارسازی خیابانهای شهری بوده و بدین منظور شهر گز موردمطالعه قرار گرفته است. در این مقاله مدلی چندبخشی ارائهشده است که بر اساس شاخصهای زیربنایی جریان حرکت پیاده (شاخصهای چیدمان فضا) و سطح پوشش خدماترسانی کاربریهای شهری(دسترسی به اختلاط کاربریها)، پایگاه داده جهت اولویتبندی پیادهمدارسازی خیابانها را تولید میکند. سپس با اجرای مدل F’ANP بر روی پایگاه دادهها، وزن شاخصها محاسبهشده و با ساخت شاخص مرکب اولویتبندی پیادهمدارسازی خیابانهای شهری (PIMSW)، خیابانها اولویتبندی شدهاند. یافتهها نشان میدهد که اولویت ایجاد محورهای پیادهمدار در شهر گز تحت تاثیر سه مولفه زیر بنایی "چیدمان فضا"، "دسترسی به اختلاط کاربریهای فراغتی" و "دسترسی به اختلاط کاربریهای مرتبط با نیازهای روزمره یا کاری" قرار دارد.
Making walkable
prioritizing
space syntax
Land use service area
Mixed land use
F'ANP Model
2019
06
22
87
98
https://jfaup.ut.ac.ir/article_73550_3adf5c763a50f80d0ba0ad5a56e853a6.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
ساختارهای انعطافپذیر؛ راهکاری در جهت کاهش معضلات عملکردی پوستههای متحرک
کتایون
تقی زاده
محمدرضا
متینی
الناز
کاکوئی
به منظور دستیابی به یک معماری پاسخگو که بتواند با شرایط پیرامونیاش سازگار باشد، رویکرد غالب آن است که معماران، طراحان و مهندسان سازه، تمرکز خود را بر روی طراحی و ساخت پوستههای ساختمانی متحرک متشکل از اعضای صلب و مفاصل مکانیکی قرار میدهند. گرچه ممکن است این شیوه مزایایی به همراه داشته باشد، اما میتواند با ایجاد مشکلات و ضعفهایی چون شکست و گسیختگی ناشی از تنشهای بالا در مفاصل، منجر به هزینه بالای تعمیر و نگهداری شود. هدف از تحقیق پیشرو، بهرهگیری از پتانسیل مکانیزمهای انعطافپذیر در طراحی و ساخت نماهای متحرک است که بدین منظور، پس از دستهبندی کاربرد مکانیزمهای انعطافپذیر در معماری در دو سطح (سطح نخست: جایگزینی آنها با مکانیزمهای صلب-پیکر و سطح دوم: طراحی مکانیزمی یکپارچه)، تمرکز این مقاله بر روی سطح نخست است. دستآورد این سطح که در قالب سه زیردسته ((1) حرکتهای انتقالی، (2) دورانی و (3) انتقالی- دورانی در مفاصل انعطافپذیر) و به روش شبیهسازی مورد بررسی قرار گرفت، طراحی، شبیهسازی رایانهای و ساخت سه مدل فیزیکی از پوستههای متحرک ساختمانی است که غالب مزایای ساختارهای انعطافپذیر چون یکپارچگی ساختار، کاهش تعداد اعضا و وزن سازه، کاهش چشمگیر تنش در مفاصل، هزینه تعمیر و نگاهداری و در نهایت توجیه اِقتصادی طرح را به همراه دارد.
Kinetic building skins
Compliant mechanisms
Rigid-body mechanisms
Bi-stable Compliant Mechanisms
2019
06
22
39
48
https://jfaup.ut.ac.ir/article_73552_9af30c5391ebfabf9632b8b0704dad6d.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
تبیین پارامترهای کیفی و معیارهای ارزیابی تعامل میان فرم و سازه در معماری امروز ایران
عیسی
حجت
مهدی
محمودی کامل آباد
مریم
زندیه وکیلی
مسئله اصلی این تحقیق، چگونگی تحقق تعامل میان فرم و سازه است. این تحقیق در پی آن است تا با تبیین معیارهایی در ارزیابی بناها از نظر تعامل فرم و سازه و با بررسی نمونههایی از معماری امروز ایران، راهکارهایی را جهت ارتقای آن ارائه کند. بر این اساس از روش تحقیق کیفی، تحلیل محتوایی استفاده میشود. به این صورت که ابتدا بناها از جهت ارتباط میان فرم و سازه در سه گروه سازه خودنما، همساز با فرم و فراموش شده در فرم دستهبندی میشوند. سپس براساس نیازهای سازه و فرم و ویژگیهای هر گروه، پارامترهای کیفی این تعامل شامل مشارکت فرم در بازدهی بالاتر سازه، صداقت در بیان عناصر سازه، درک رفتار سازه در فرم، تناسب سازه با نیازهای عملکردی و معنایی فرم و تناسب فرم با نیازهای ساخت سازه (زمان، اقتصاد و ملاحظات کیفی) ارائه میشود. در ادامه بر مبنای این پارامترها، معیارهای ارزیابی بناها در تعامل فرم و سازه استنتاج میشود. در نهایت نمونههایی از معماری امروز ایران با روش پیمایشی و بر اساس این پارامترها و معیارها مورد ارزیابی قرار میگیرند تا نقاط قوت و ضعف آنها در تعامل فرم و سازه شناسایی گردد. نتایج این تحقیق شامل ارائه راهکارهایی جهت بهبود معماری امروز ایران در تعامل فرم و سازه است.
Form
Structure
interaction
assessing
contemporary architecture
2019
06
22
19
28
https://jfaup.ut.ac.ir/article_73554_40874b0edc25f2f07416a03d65e82d48.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
تحلیل و گونهبندی نگرش نهادگرایانه در برنامهریزی شهری
محمدحسین
شریف زادگان
حسین
قانونی
نهادگرایی نگرشی اصالتاً اقتصادی است که به عنوان نظریهای برونزا، جایگاه ویژهای در بسیاری از رشتهها همچون مدیریت، علوم سیاسی، جامعهشناسی و ... یافته است. این نگرش از دهه 1990 میلادی با عنوان «گرایش نهادی» در برنامهریزی شهری و منطقهای مطرح شده و میتوان آن را در کنار نظریههای برنامهریزی مبتنی بر مشارکت، از رویکردهای غالب برنامهریزی در دهههای اخیر دانست. اهمیت نهادگرایی در برنامهریزی در این است که برنامهریزی خود یک نهاد است که نیازمند شناخت بافتار و زمینههای نهادی برای شناسایی مشکلات و تصمیمگیری برای حل آنهاست. افزون بر آن، پیادهسازی تجویزهای برنامهریزی، نیازمند سازوکارهای نهادی است. بنابراین، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی آثار اندیشمندان برجسته درباره رابطه نهادگرایی و برنامهریزی میپردازد تا به یک گونهبندی جامع و مانع از نظریات مختلف درباره این ارتباط دست یابد. گونهبندی نهایی، نگرش نهادی نسبت به برنامهریزی را در سه دسته «برنامهریزان نهادی غیرانتقادی» (نهاد در برنامهریزی)، «برنامهریزان نهادی انتقادی» (طراحی/مداخله نهادی) و «برنامهریزان نهادی مبادلهای» (هزینه مبادله برنامهریزی) جای میدهد. این دستهها را به ترتیب میتوان در ذیل رویکردهای نهادگرایانه «جامعهشناختی»، «تاریخی» و «انتخاب عقلانی» جای داد. همچنین از منظر الگووارههای کلان، این رویکردها به ترتیب در سه دسته «عملگرایانه»، «پسا-اثباتگرایانه» و «اثباتگرایانه» جای میگیرند.
Planning
Typology
historical institutionalism
rational-choice institutionalism
sociological institutionalism
2019
06
22
5
18
https://jfaup.ut.ac.ir/article_76273_ca5f8cda13d28989ac2bf8d4323ca730.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
مشارکتپذیری یا مشارکتگریزی مردم و برنامهریزان؟ پژوهشی کیفی در محیط برنامهریزی شهری ایران
مرجان
شرفی
ﻣﺼﻂﻔﻲ
ﺑﻬﺰاﺩﻓﺮ
سید عبدالهادی
دانشپور
ناصر
برک پور
حمیدرضا
خانکه
مشارکت، مفهومی محلی، متنوع، پیچیده و پویا است. از اینرو نظریهها و دیدگاههای موجود در زمینه مشارکت در برنامهریزی شهری که اغلب در ساختار کشورهای غربی ارائه شدهاند، در سایر کشورها اثربخشی لازم را ندارند. این در حالی است که تأکید اغلب پژوهشهای انجام شده در این حوزه در محیط برنامهریزی شهری کشور، بر سنجش نظریههای موجود معطوف و هدف آنها تعیین سهم متغیرهای شناسایی شده از مشارکت و ارزیابی فرایندهای مشارکتی بودهاست. اما با توجه به ماهیت ذهنی و تعاملی این پدیده، ادراک آن توسط کنشگران مختلف میتواند با دیدگاههای نظریِ جهانی، متفاوت باشد. بنابراین محدودکردن آن در ساختار نظریههای موجود، تأملبرانگیز است. هدف این پژوهش، شناخت ادراک مردم و برنامهریزان از فرایند مشارکت در محیط برنامهریزی شهری است. چراکه تحقق مشارکت تنها مستلزم بهکارگیری فرایند و شیوههای مناسب مشارکتی نیست، بلکه نیازمند شرایطی است که صرفاً عینی و متأثر از ساختارهای رسمی محیط برنامهریزی نیستند و لازمه کشف آنها، درک تجربه و معنای تجربه کنشگران از فرایند مشارکت است. این پژوهش در دسته پارادایم تفسیرگرایی قرار میگیرد. در این پژوهش از تحلیل محتوای کیفیِ استقراییِ آشکار به منظور تفسیر دادهها استفاده شدهاست. یافتهها بیانگر آن است که مهمترین مفهوم در حوزه ادراک برنامهریزان و مردم از مشارکت در محیط برنامهریزی شهری، مشارکتگریزی مردم و برنامهریزان است.
Public Participation
the experience of participation
planners’ refusal to participation
people’s refusal to participation
urban planning environment
2019
06
22
29
38
https://jfaup.ut.ac.ir/article_76274_0b55ae818cef8ef7651b3feeb20769b4.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
گونه شناسی ساختار فضایی خانه معاصر ایرانی با تکیه بر محرمیت و سلسله مراتب (نمونه موردی: خانه های تهران در دهه های 50، 60، 70 و 80)
سیده سولماز
راستجو
محمدرضا
بمانیان
معماری خانه که تحت تأثیر فرهنگ جامعه شکل میگیرد، باید پاسخگوی نیازهای زندگی ساکنان خود باشد. هدف از این تحقیق، تدوین الگوی ارتباطات فضایی خانه معاصر با توجه به فرهنگ است. برای نیل به این هدف، ابتدا شاخصهای فرهنگی مؤثر بر ارتباطات فضایی خانه، شناسایی شدند. در مرحله بعد، با روش دلفی دومرحلهای با پرسشنامه نیمه باز از شش خبره، شاخصها اعتبار بخشی شده و دو شاخص محرمیت و سلسلهمراتب، دارای بیشترین وابستگی با ارتباطات فضایی خانه معرفی شدند؛ سپس با روش نحو فضا، که یک روش استدلال منطقی است، از روی پلان 381 خانه در تهران، الگوهای محرمیت و سلسلهمراتب ترسیمشدند. این خانهها که بهصورت تصادفی و از مناطق مختلف انتخاب شدند، تغییرات کالبدی ارتباطات فضایی خانه معاصر ایرانی طی 30 سال نشان میدهند. مشاهده تطبیقی الگوها نشان میدهد، الگوی غالب دهه شصت، یکی از الگوهای غالب دهه 50 است که در آن فضای هال نقش کلیدی دارد و تفکیک فضاها از این فضا صورت میگیرد. سرویس بهداشتی به مرور با یک گره از فضاهای اصلی جدا شده و در پلان خانه، جایگاه ثابتی یا در کنار ورودی و یا در کنار اتاق خواب یافتهاست. بدین ترتیب، با گذشت زمان، خانهها دارای محرمیت و سلسله مراتب بیشتری شده اند.
Iranian Contemporary Home
Pattern
Home Spatial Connections
confidentiality
Hierarchy
2019
06
22
49
58
https://jfaup.ut.ac.ir/article_76275_165f272ecbf0008e83a8fdeadb77e086.pdf
Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning
Journal of Fine Arts
2228-6020
2228-6020
1398
24
2
چارچوب فرآیند طراحی برای استفاده مجدد از ساختمان های موجود، نمونه موردی : سیلوی قدیم گندم شیراز
زهرا
افتخار
مریم
اختیاری
مسعود
طاهری شهرآئینی
با توجه به روند توسعه و تغییر در جوامع امروزی و زوال اجتنابناپذیر ساختمانها، بهسازی و استفاده مجدد تطبیقی، یکی از مناسبترین گزینهها جهت انطباق با شرایط و نیازهای جدید هر بنا است. این عمل چه در مراحل اولیه تصمیمگیری و چه در فرآیند طراحی و انتخاب کاربری جایگزین به علت موارد متعدد دخیل در تصمیمگیری، با پیچیدگیهایی مواجه است. بنابراین در این مسیر، چارچوب و سیر مشخص و سیستماتیکی جهت کنترل و هدایت امر نیاز است. نظر به عدم ارائه چنین چارچوبی در ایران، در این مطالعه سعی شدهاست تا با بررسی پتانسیل استفاده مجدد تطبیقی از یک ساختمان موجود و بررسی نحوهی تعیین کاربری جایگزین مناسب برای آن، ضمن معرفی مدلهای آکادمیک، روند تصمیمگیری به عنوان یک الگو قابل استفاده باشد. بدین منظور، سیلوی قدیم شهر شیراز به عنوان نمونه انتخاب و ضمن پتانسیلسنجی، فرآیند انتخاب کاربری جایگزین نیز معرفی گردیدهاست. نتایج نشان میدهد که پتانسیل سیلو برای استفاده مجدد تطبیقی، بالا و نیز کاربری مناسب جایگزین برای آن فرهنگی- گردشگری است. دستاورد این مطالعه میتواند به عنوان یک الگو برای طراحان و معماران برای استفاده مجدد تطبیقی از ساختمانهای موجود با عمر کالبدی حداقل 20 سال و در بافتهای شهری قابل استفاده باشد.
Building Adaptation
Adaptive Reuse
Decision-making model
Assessing Potential
2019
06
22
73
86
https://jfaup.ut.ac.ir/article_76276_9c1627709a7f1c32408854947b749427.pdf